Pimpelpaars hart van Nederland
Woensdag 24 januari 2018
29 kilometer
In de inleiding van de wandelgids lees ik woorden als waterbekken, visserijgebied, voormalige zee, strijd tegen het water, dijken, afsluiting in 1932, polders, internationaal vogelgebied. Je hart schiet alle kanten op, wordt er pimpelpaars van, maar het leert je in een paar bladzijden dat het Zuiderzeepad rondom de oude Zuiderzee trekt, dat je vele oude havenplaatsen zult doorkruisen, kilometers over dijken gaat en dat water een centraal thema is. En het kan er ook waaien. Alles kwam al meteen de eerste dag uit.
"Wandelen rond het gouden hart van Nederland" is de ondertitel van de Zuiderzeepadgids, die wordt uitgegeven door Wandelnet. Het deed mij direct denken aan Het Groene Hart van Nederland waar we met het Floris V-pad waren door getrokken. Groen begrepen we toen, maar goud roept niet direct associaties op.
Helaas nog te vroeg om nu al te pauzeren en daarom treffen we ons zelf even later langs de Oude Gracht. Via enkele loopbruggen bereiken we bij een waterpoort de buitengracht, die om de vesting heen loopt.
Langs verschillende bastions gaat het naar de uitgang van de stad. Het mooie van Enkhuizen is dat er nog een echte grote stadspoort staat die vroeger de toegang de stad vormde. Imposant en blokkerend staat de Koepoort nog steeds te waken op alles wat passeert. Net als een statische voetballer wordt hij tegenwoordig wel uitgespeeld en links en rechts nonchalant gepasseerd door moderne burgers. Opeens sta je 'buiten'. Jammer, nog maar een keer terugkomen om het nog eens rustig rond te kijken.
Buiten
Het dorp Westeinde vormt de verbinding tussen Enkhuizen en de achterliggende dorpen als Bovenkarspel, Grootebroek en Lutjebroek. Aan de lintbebouwing van het dorp is te zien dat 'Buiten' vroeger waarschijnlijk een boerenomgeving was. Aan de diverse bouwstijlen af te leiden zijn daarna in de vorige eeuw alle ruimtes tussen de oorspronkelijke boerderijen en landarbeidershuizen volgebouwd. Het is een ratjetoe van vooroorlogse huizen, jaren vijftig woningen en latere stuiptrekkingen. Kijk je dan weer tussen de huizen door dan staan er achter die linten enorm uitgestrekte moderne zaadfabrieken van Monsanto en Syngenta. Geen reden dus om te vertragen. Door gaat het naar de afslag in Bovenkarspel die ons terug zal brengen naar het water van het Markermeer.
Dijk
Dijk, een van de kenmerkende woorden van Nederland. Alles wat hier een beetje wil overleven zit achter een dijk. Het begon vanochtend al in Enkhuizen met De dijk en de Wierdijk. Vanaf de kaart hadden we al gezien dat het een dijkentocht zou worden. De volgende dijk op het programma is de Zuiderdijk. Vijftien kilometer tot aan Schellinkhout, net voor Hoorn. De toeristische banken leren je dat je met deze dijk op een onderdeel van de West-Friese Omringdijk loopt, ooit een echte zeedijk. Dat je het maar weet.
Deze dijk scoorde direct met de aanwezigheid van restaurant De Woeste Hoogte. De hoogte zal wel met de plek op de dijk te maken hebben en het woeste met de wind. Het appelgebak ging er in ieder geval woest in. Voortreffelijk. Ouderwets van de lokale warme bakker werd er bij verteld. Dat hadden we ook nodig want meer horeca was er in de enkele dijkdorpen en gehuchten niet geopend op deze woensdag in januari. Meer wandelaars waren er trouwens ook niet. Gek. Wind en ruimte genoeg.
Lange slagen
Op zo een hoge dijk heb je een mooi uitzicht over het water en het land. Maar ook naar de volgende hoek. Niets blokkeert het zicht. Het lijkt dichtbij terwijl ik op kaart zie dat het ieder keer weer om honderden meters tot een kilometer gaat en voorbij Oosterleek zelfs om een stuk van enkele kilometers. Even snel naar de volgende hoek lopen is er hier niet bij. Wel even mentaal volhouden tot die hoek echt bereikt is.
Ondertussen stormde het maar door en spatten de hoge golven op de basaltkeien uiteen. Om de tijd te vullen maak je links een foto van een dichtregel op een baken en even later achter je een foto van Frank die schuin tegen de wind in oploeft.
In het dorp Schellinkhout zoeken we benedendijks de luwte op in de hoop het café te vinden dat op onze kaart staat. Het café is weggewaaid of onze waarneming is vertroebeld. Even later staan we net zo nuchter als voor Schellinkhout weer vol in de wind bij de molen en ijsbaan gelijk buiten het dorp. Met deze temperaturen geen koek en zopie, wel wind.
De laatste kilometer naar Hoorn wordt er nog een schep wind bovenop gegooid als we pal tegen de wind naar de havens worden geleid. Alle lokale wandelaars lopen met de wind mee en gaan zeker weer binnendoor terug. Zo een routebeschrijving is toch wel dwingend of wij doen iets fout.
Hoorn
Hoorn maakt al het gestoemp en het doorwaden van diepe plassen meer dan goed. Ook hier eerst van de ene naar de andere haven. Van de Buitenhaven, naar de Vluchthaven en met een kleine slinger naar de Binnenhaven met op de kop de markante Hoofdtoren.
Tijd om in havenkroeg 't Sneeker Veerhuys de betraande ogen te wissen en eindelijk een colaatje te drinken. Daarna gaat het over de Bierkade weer dieper Hoorn in.
Vochtig zijn niet alleen onze ogen. De straten en pleinen schitteren nu door de motregen, maar stralen toch de VOC-grandeur uit. Zeker de gevel van het West-Friesmuseum waar ooit in de zeventiende eeuw het statencollege, het bestuur, van West-Friesland resideerde. Daar tegenover de vierkante Waag. Al is het nu verlaten en nat, het heeft toch wel wat. 
Wij volgen als altijd trouw het pad en krijgen een indruk van de huidige middenstand. Achter een prachtige art deco-gevel waar ooit tabak, snuif en sigaren werden verkocht leiden de etalages nu een zieltogend bestaan.
29 kilometer
In de wandelgids wordt een relatie gezocht met gouden tijden die de Zuiderzeehavens in het verleden hebben gekend. Zelf dacht ik meer aan Het Blauwe Hart van Nederland. Alleen is dat ook al niet origineel, omdat hierachter op internet een coalitie tevoorschijn komt die "...staat voor het versterken van van de kwaliteit van het IJsselmeergebied en het stimuleren van de samenhang in het gebied." Toe maar.
Wat dan te denken van Het Natte Hart van Nederland. Dat blijkt weer de titel van een boek van Eric Leijenaar te zijn waarin hij "De geschiedenis van de vroegere Zuiderzee en de stadjes aan de oever ervan vanaf de ijstijd tot heden" beschrijft. Het Hart van Nederland slaat helemaal nergens op, omdat dan iedereen denkt aan het nieuws- en actualiteiten-programma van SBS6.
Dan maar het pimpelpaarse hart van Nederland. Ok, genoeg theorie: "let's go and see for ourselves"
Fotomomenten
Wil je deze etappe snel lopen dan moet je je ogen dicht doen en je camera thuis laten. Doodzonde. En dat hebben wij dus ook niet gedaan. Nog voordat we vanaf Station Enkhuizen bij het officiële startpunt bij het Zuiderzeemuseum waren was het een aaneenschakeling van havens, mooie oude gebouwen en schilderachtige straatjes. Deze dagbeschrijving is daarom meer een fotoreportage.
Dan maar het pimpelpaarse hart van Nederland. Ok, genoeg theorie: "let's go and see for ourselves"
 |
| zelfs de cameralens was betraand door de wind |
Wil je deze etappe snel lopen dan moet je je ogen dicht doen en je camera thuis laten. Doodzonde. En dat hebben wij dus ook niet gedaan. Nog voordat we vanaf Station Enkhuizen bij het officiële startpunt bij het Zuiderzeemuseum waren was het een aaneenschakeling van havens, mooie oude gebouwen en schilderachtige straatjes. Deze dagbeschrijving is daarom meer een fotoreportage.
Achtereenvolgens passeerden we de Buitenhaven, het oude vestingbolwerk de Dromedaris en de brug over de Oude Haven. We slingerden door nauwe straatjes, een volgende ophaalbrug hielp ons over de Oosterhaven en bracht ons op de Wierdijk, met een eerste blik op het IJsselmeer. De Wierdijk bood opnieuw schitterende oude koopmanshuizen en pakhuizen. Tot we aankwamen bij het Zuiderzeemuseum.
Friezen
Vandaag gaat het door West-Friesland. De naam van het Staverse Poortje duidt al op de verbinding met het echte Friesland. Onderweg bespreken we nog even waarom de Groningers geen Friezen zijn, want als je in Wikipedia kijkt dan vormen de Friezen ...een volk dat aan de Noordzeekust van Nederland en Duitsland leeft, waarvan het etnische besef tot het volk der Friezen te behoren in vroegere tijden groter was dan tegenwoordig. In Nederland rekent zich in het algemeen alleen dat deel van de bevolking van de provincie Friesland dat Fries spreekt zich nog tot het Friese volk. In mindere mate geldt dat ook voor de bewoners van de regio West-Friesland in de provincie Noord-Holland.
Ik kreeg altijd al de indruk dat Groningers zich geen Friezen voelen. Vreemd, maar als Hollander maak je daar geen punt van.
Stadswandeling
Voor ons vormde het Staverse Poortje het startpunt van het Zuiderzeepad en een vervolg van de stadswandeling. Dat ging door straten met mooie en simpele namen. Over de Compagniesbrug en door de Zwaanstraat ging het, om even later kort te onderbreken bij het statige stadhuis, dat gesierd wordt met een gedicht van Joost van den Vondel. Een ode aan het moedige optreden van een Enkhuizer kapitein tegen een Duinkerker kaper. Bij het ontploffen van de kaper werd een kanon naar het Enkhuizer schip geblazen. En daar staan wij nu nietsvermoedend naast.
Je wilt verder kijken, maar dit gaat helemaal verkeerd. We moeten, nee, we mogen nog ruim zevenentwintig kilometer en kunnen niet stoppen bij elk gedicht. Je komt ogen te kort, maar we moeten verder en sluipen door de Zuiderkerksteeg.
In de ban van de zeventiende-eeuwse uitstraling dwalen we verder. Die ban krijgt een flinke knauw bij het betreden van de Enkhuizer Westerstraat, de lokale topwinkelstraat. Oude, karakteristieke gevels met standaard winkelketennamen erop geramd. Het blijft iedere keer weer een afknapper. Maar ook een Enkhuizer heeft recht op zijn HEMA, Scapino en Zeeman. Gelardeerd met verschillende restaurants en koffiehuizen is het er toch wel gezellig, zeker met de drukte van de woensdagmarkt.
 |
| Buitenhaven |
 |
| Dromedaris vlak bij de Oude Haven |
 |
| dubbele ophaalbrug over de Oude Haven |
 |
| Oude Haven |
 |
| Dijk langs de Oude Haven |
 |
| op de Wierdijk met rechts het water richting het IJsselmeer |
 |
| prachtige oude woningen op de Wierdijk |
 |
| Het Zuiderzeemuseum op de Wierdijk |
Vandaag gaat het door West-Friesland. De naam van het Staverse Poortje duidt al op de verbinding met het echte Friesland. Onderweg bespreken we nog even waarom de Groningers geen Friezen zijn, want als je in Wikipedia kijkt dan vormen de Friezen ...een volk dat aan de Noordzeekust van Nederland en Duitsland leeft, waarvan het etnische besef tot het volk der Friezen te behoren in vroegere tijden groter was dan tegenwoordig. In Nederland rekent zich in het algemeen alleen dat deel van de bevolking van de provincie Friesland dat Fries spreekt zich nog tot het Friese volk. In mindere mate geldt dat ook voor de bewoners van de regio West-Friesland in de provincie Noord-Holland.
Ik kreeg altijd al de indruk dat Groningers zich geen Friezen voelen. Vreemd, maar als Hollander maak je daar geen punt van.
 |
| Staverse Poortje |
Voor ons vormde het Staverse Poortje het startpunt van het Zuiderzeepad en een vervolg van de stadswandeling. Dat ging door straten met mooie en simpele namen. Over de Compagniesbrug en door de Zwaanstraat ging het, om even later kort te onderbreken bij het statige stadhuis, dat gesierd wordt met een gedicht van Joost van den Vondel. Een ode aan het moedige optreden van een Enkhuizer kapitein tegen een Duinkerker kaper. Bij het ontploffen van de kaper werd een kanon naar het Enkhuizer schip geblazen. En daar staan wij nu nietsvermoedend naast.
 |
| Zuiderkerksteeg |
 |
| Zuiderkerktoren |
 |
| langs de Oude Gracht |
 |
| langs de vestinggracht |
Het dorp Westeinde vormt de verbinding tussen Enkhuizen en de achterliggende dorpen als Bovenkarspel, Grootebroek en Lutjebroek. Aan de lintbebouwing van het dorp is te zien dat 'Buiten' vroeger waarschijnlijk een boerenomgeving was. Aan de diverse bouwstijlen af te leiden zijn daarna in de vorige eeuw alle ruimtes tussen de oorspronkelijke boerderijen en landarbeidershuizen volgebouwd. Het is een ratjetoe van vooroorlogse huizen, jaren vijftig woningen en latere stuiptrekkingen. Kijk je dan weer tussen de huizen door dan staan er achter die linten enorm uitgestrekte moderne zaadfabrieken van Monsanto en Syngenta. Geen reden dus om te vertragen. Door gaat het naar de afslag in Bovenkarspel die ons terug zal brengen naar het water van het Markermeer.
Dijk, een van de kenmerkende woorden van Nederland. Alles wat hier een beetje wil overleven zit achter een dijk. Het begon vanochtend al in Enkhuizen met De dijk en de Wierdijk. Vanaf de kaart hadden we al gezien dat het een dijkentocht zou worden. De volgende dijk op het programma is de Zuiderdijk. Vijftien kilometer tot aan Schellinkhout, net voor Hoorn. De toeristische banken leren je dat je met deze dijk op een onderdeel van de West-Friese Omringdijk loopt, ooit een echte zeedijk. Dat je het maar weet.
Op zo een hoge dijk heb je een mooi uitzicht over het water en het land. Maar ook naar de volgende hoek. Niets blokkeert het zicht. Het lijkt dichtbij terwijl ik op kaart zie dat het ieder keer weer om honderden meters tot een kilometer gaat en voorbij Oosterleek zelfs om een stuk van enkele kilometers. Even snel naar de volgende hoek lopen is er hier niet bij. Wel even mentaal volhouden tot die hoek echt bereikt is.
 |
| vlak voor Oosterleek |
 |
| na Oosterleek kijk je zo drie kilometer verder |
 |
| Schellinkhout |
 |
| ijsbaan van Schellinkhout |
HoornHoorn maakt al het gestoemp en het doorwaden van diepe plassen meer dan goed. Ook hier eerst van de ene naar de andere haven. Van de Buitenhaven, naar de Vluchthaven en met een kleine slinger naar de Binnenhaven met op de kop de markante Hoofdtoren.
 |
| Hoofdtoren van Hoorn |
 |
| Hoofdtoren vanaf de Vluchthaven |
 |
| naar de Bierkade |
 |
| plein Rode Steen met het West-Friesmuseum |
 |
| Waag |
Dichter bij het station heeft Judith de stad verblijd met een handel in kroketten, snack en ijs. Zakenvrouwtjes, die Judiths, laat maar schuiven. Wij schuiven niet veel later de trein in. Even zitten en staren naar West-Friesland in januarigrijs.
Etappeplanning
Het mooie van het traject Enkhuizen-Hoorn is dat je start en eindigt in een mooie oude havenstad, met prima horeca en, aantrekkelijk, beide een treinstation. Een uitdaging vormt wel het ruime aantal kilometers; bijna achtentwintig over het pad. Met de aanlooproute van station Enkhuizen naar de start bij het Zuiderzeemuseum en de aflooproute in Hoorn erbij haal je zeker de negenentwintig. Moet je daarbij lang tegen de wind in douwen zonder voldoende rustmomenten dan neem je een dag later even een sportvrije dag.
Er zijn daarbij twee records gesneuveld. Als eerste was het de warmste 24 januari sinds de metingen in 1901 zijn begonnen: 14,4 graden in De Bilt. Als tweede hebben wij vandaag bijna 18 km achter elkaar opgebokst tegen windkracht zeven met uitschieters naar acht. Onze bovenbenen deden er op het eind zeer van. De volgende wandeling maar een tandje minder. Anders is het Zuiderzeepad ook zo snel op.
Het mooie van het traject Enkhuizen-Hoorn is dat je start en eindigt in een mooie oude havenstad, met prima horeca en, aantrekkelijk, beide een treinstation. Een uitdaging vormt wel het ruime aantal kilometers; bijna achtentwintig over het pad. Met de aanlooproute van station Enkhuizen naar de start bij het Zuiderzeemuseum en de aflooproute in Hoorn erbij haal je zeker de negenentwintig. Moet je daarbij lang tegen de wind in douwen zonder voldoende rustmomenten dan neem je een dag later even een sportvrije dag.
De dagverslagen worden verzameld in de pagina
Zuiderzeepad: wandelen rond het natte hart van Nederland
Zuiderzeepad: wandelen rond het natte hart van Nederland
Wat een prachtige wandeling! Ondanks het slechte weer ( stoer hoor, ik ben een echte mooi weer wandelaar) zoveel mooie plaatjes van een prachtig stukje Nederland.
BeantwoordenVerwijderen