Kerktorens en grasbalen in het groen
Zondag 10 oktober 2021
25 kilometer en 20 km fietsen
25 kilometer en 20 km fietsen
 |
| Kerktoren van Workum vanaf het natuurwandelpad 'Tillefonne' |
Friese zuidwesthoek
"Waar gaat hier het Zuiderzeepad verder?" vroegen wij aan de aardige dame die onze koffie en appelgebak kwam brengen. Ze had naast koffie ook gevoel voor humor: "Even teruglopen en bij het kerkje over het hek klimmen en dan langs het water verder".
"Daar waren wij net, maar er staat daar allemaal schrikdraad aan de andere kant van het hek"!
"Ja dat klopt, dan horen wij of u het wel of niet gehaald heeft". Ze kon er zelf ook om lachen. "De dijken zijn van ons allemaal, dus u kunt daar gewoon verder gaan".
 |
| Restaurant “It Ferhaal” in Allingawier |
Deze Friese uitleg van het recht van overpad hadden we niet verwacht. We zaten in Restaurant “It Ferhaal” van het Friese Museumdorp Allingawier. In dit mooie dorpje kun je genieten van oude gebouwen en ambachten die het leven van weleer in het veenweidegebied van de Friese zuidwesthoek opnieuw tot leven brengen. Zelfs een bezoek aan de website is al de moeite waard.
De gemeente Súdwest-Fryslân is qua totale oppervlakte en qua landoppervlakte, na de opheffing van de gemeente Littenseradiel en aansluiting van een deel daarvan, grootste gemeente van Nederland. Ze telt 89 officiële plaatsen (kernen), waaronder zes van de Friese elf steden (Bolsward, Hindeloopen, IJlst, Sneek, Stavoren en Workum) en 83 dorpen waaronder de watersportplaatsen Heeg en Woudsend.
Conclusie: als je maar lang genoeg doorgaat met gemeentelijke herindelingen dan wordt je ten slotte de grootste en kun je een hele dag in 1 gemeente wandelen.
Schokkende hervatting
Onze laatste wandeling op het Zuiderzeepad dateert van 18 maart 2020, net na het uitbreken van de corona-pandemie. Dat was toen een nieuwe woord, net als Lockdown. Coronavaccins en apps moesten nog worden uitgevonden. Stil wandelden we over de dijken, de horeca gesloten en nauwelijks leven in de kleine stadjes Stavoren en Hindelopen. Vandaag bleef het alleen op de heenweg stil, maar gaandeweg vulde het Friese land zich.
 |
| afslag Kornwerderzand |
Het plan was eenvoudig: via Noord-Holland naar Kornwerderzand, daar de auto parkeren. Openbaar vervoer op zondagochtend in de Zuidwesthoek hadden we maar uit ons hoofd gezet dus met de fiets naar Workum waar we in 2020 waren geëindigd. En dan eindelijk wandelen van Workum terug naar Kornwerderzand. Als afronding van deze wandeldag via Friesland en Flevoland met de auto terug naar huis.
Zo simpel was dit plan dat het beladen van de auto gisterenavond op de automatische piloot ging. Fiets op de drager en de hoge wandelschoenen al in de bagageruimte. Rustig slapen en dan geheel volgens plan om kwart over zeven naar Frank.
Het is allemaal gelukt. De snelweg op zondagmorgen is ondanks de mist goed overzichtelijk en het rijden met iets meer dan honderd kilometer per uur is nog net niet slaapverwekkend. Dus nergens stress. Geheel volgens de planning staan we anderhalf uur later op de parkeerplaats bij het Waddenmuseum.
 |
| Het Waddenmuseum op Kornwerderzand |
Hup meteen de fietsen eraf. NEEEH, hij gaat er helemaal niet af, hij zit vastgeketend met zo'n ontzettend dik kettingslot en de sleutel hangt niet aan mijn sleutelbos waar hij in september tijdens de fietstocht in Italië aan vast zat. De moed schiet mij in de lage wandelschoenen. Waar heb ik gisterenavond die sleutel gelaten? Heb ik de sleutel überhaupt wel gezien, want je kunt dit kettingslot ook zonder sleutel dichtdrukken. Neeh hè, ik zal die sleutel toch niet thuis hebben gelaten! Dan zijn we mooi voor niks hier naar toegereden. Dat zal Frank leuk vinden. In de stress kijk ik in de bakjes naast de bestuurdersstoel. AaH, gelukkig, daar heb ik hem gisterenavond onbewust neergelegd.
Zucht, toch wandelen. Snel starten met de fietstocht. Maar ook snel starten speelt mij parten. Na de mooie fietstocht in de koude ochtendzon naar Workum stel ik vast dat ik nog steeds op mijn lage schoenen sta. Ongelooflijk, waar zit vandaag mijn verstand. Waarschijnlijk in de hoge ingelopen wandelschoenen achter in de auto bij Kornwerderzand. Snel, de fietsen vastzetten in centrum Workum en op pad.
Nee, opnieuw: rustig geconcentreerd de fietsen vastzetten, controleren of de ketting goed vastzit, sleutels in een afsluitbare broekzak stoppen en dan na bedachtzaam bestuderen van de kaart in één keer de juiste route kiezen. En dan heel bewust mijn gloednieuwe lage wandelschoenen, waar ik nog geen meter op gelopen heb, inlopen. Wandelen helpt tegen stress lees ik altijd. Hoe oud moet je worden om dat mee te maken? Wat een geklepzeik.
Naar Ferwoude
Vanaf het centrale plein in Workum, de 'Merk', duiken we een nauwe steeg in: de Tillefonnestege. Dat je op dat centrale punt maar honderd meter van de stadsrand zit verwacht je niet. Ineens staan we voor de eerste Friese weide van vandaag. Bij Tillefonne dacht ik vanochtend aan telefoon, maar lees nu op Wikipedia: De Tillefonne is een kerkenpad naar de Grote of Sint-Gertrudiskerk van Workum. Het pad werd in 1560 al Tillefonne genoemd. De naam is een samenvoeging van twee afzonderlijke woorden tille en fonne. In het Fries betekenen deze woorden bruggetje en weiland voor kalveren.
Mijn Fries is dus nog voor verbetering vatbaar. Tegenwoordig is de Tillefonne een natuurwandelpad dat prachtig door de weilanden slingert naar de oude Zuiderzeedijk. Je loopt er van het ene bruggetje naar het andere en als de koeien op tijd aan de kant gaan schiet het goed op.
In de magnifieke zonneschijn toont dit groene land zich van zijn beste kant. Door het zachte weer van de afgelopen tijd groeit het gras nog steeds en zie je overal net gemaaide weides. Als je niet wist dat het oktober is lijken het net weilanden na de eerste snee, de eerste maaibeurt in het voorjaar. Prachtig. Ook de vogels denken nog lang niet aan een vertrek naar warmere oorden.
In het kleine, 225 inwoners tellende Ferwoude bestuderen wij kort de gevel van het mooie gele kerkje en het nog steeds gebruikte kerkhof. Je ligt hier wel rustig te midden van je vroegere leefwereld.
 |
| langs de oude Zuiderzeedijk |
Onderweg naar Allingawier
Rustig liggen doen wij een paar honderd meter buiten het dorp langs het asfaltweggetje richting nog meer groene vlaktes.
Dit moet het hart van het veenweidegebied van de Zuidwesthoek zijn: alleen maar groene vlaktes om ons heen met hier een daar boerderijen met grote stallen en aan de horizon een enkele kerktoren met een zadeldak. Veel boerderijen zijn in oude bouwstijl, hier en daar zijn nieuwe woningen te ontdekken, enorm van afmeting zijn net als overal de nieuwe stallen. Wat opvalt zijn de grote aantallen grasbalen rond de boerderijen. Als vestingwallen vullen ze de erven, honderden tellen we. Wel mooi groen verpakt en niet zoals je ook wel ziet van die roze of zwarte balen. De groene illusie blijft op deze zonovergoten zondag intact.
In museumdorp Allingawier pauzeren we een half uur te midden van een oude boerderij en een oude smidse. In het voorbijgaan horen we dat de kleine kerk als woonruimte wordt ingericht. Van woningnood naar kerknood.
Op naar Makkum
 |
| de slechte opstart is nog niet verwerkt |
Als we het schrikdraad overwonnen hebben vormt het Van Panhuys Kanaal onze geleide naar Makkum, een stadje dat nog meer dan Workum aan de oude Zuiderzeekust ligt. Vanuit het oosten naderen wij de bebouwde kom langs de Grutte Sylroede/Groote Zijlroede.
Langs oude slepers, een enkele vissersboot en natuurlijk pleziervaart trekken we naar de oude kern, kijken rond bij de oude waag, passeren de oude haven bij hotel-restaurant De Prins en staan al op de zeedijk. Makkum is net als de meeste van de Friese plattelandsteden redelijk overzichtelijk met behapbare afstanden. Rustig doorheen lopen en de gevels je toe laten glunderen in de middagzon.
Voor de kust van Makkum ligt een maritiem industrieterrein en het grote recreatiegebied 'De Holle Poarte' met onder andere een jachthaven, camping, bungalows, hotel en recreatiestrand. In de einddagen van de Zuiderzee lagen daar zandplaten die bij eb droog vielen. Nog voor de afsluiting werd al in 1928 het Makkumerdiep gegraven om scheepvaart mogelijk te houden. Ten noorden ligt het beschermde natuurgebied Makkumernoardwaard. Wij zien het vanaf de oude zeedijk liggen, een groot lang gestrekt eiland vol met rietvelden dat ons een heel eind richting de afsluitdijk vergezeld. Met een laatste rust genieten we van het rustige water tussen de dijk en het eiland.
 |
| Makkumerdiep |
We breken op voor het afsluitende stuk. In onze gids een afstand van ongeveer twee kilometer naar de afsluitdijk en zes kilometer naar Kornwerderzand. Totaal zouden we dan aan zevenentwintig kilometer komen. Dus de mentale knop stond nog op bijna twee uur wandelen ingesteld. Met foto's maken en het beoordelen van de kerktoren van het super kleine dorpje Cornwerd komen wij normaal niet boven een gemiddelde van vier kilometer per uur. Dit keer moet er een fout zijn geslopen in de afstandstabel van de gids, in ons voordeel: in vijf kwartier stonden we op het eindpunt. We gingen op het laatst zo snel dat de foto's van de afsluitdijk niet meer genomen konden worden.
Met een goed gevoel hebben wij hiermee het Friese deel van het Zuiderzeepad afgesloten. Rustig, dat had ik vanochtend geleerd, rijden we met de auto naar Workum, laden de fietsen op en gaan deze mooie dag afsluiten met een verlaat verjaardagdiner bij restaurant Folkerts op de 'Merk'. Morgen nog eens kijken of dat rustig en geconcentreerd nog nodig is. Je wordt er wel moe van.
De dagverslagen worden verzameld in de pagina
