Welkom


Welkom op mijn trektochten- en wandelweblog. Na maanden van trainingswandeltochten maak ik eenmaal per jaar een trektocht. Meestal in de bergen. Het verslag daarvan zet ik op dit weblog. In 2011 heb ik er voor gekozen ook de dagwandelingen in aparte blogberichten te publiceren. Tegelijkertijd rijg ik die berichten op een afzonderlijke pagina aaneen tot een compleet verhaal. (Zie de rechter kolom). Mijn bedoelingen met deze verhalen staan te lezen in 'Over mij', hieronder in de linker kolom. Veel lees- en kijkplezier.
Groet Frans

dinsdag 10 december 2019

Zuiderzeepad: wandelen van Lemmer naar Oudemirdum

Van Beachclub naar Boschlust

Woensdag 4 december 2019
20 kilometer

Langs de Zijlroede in Lemmer
Test
"Wij zijn van de AD-appelgebaktest". Geintje dacht Frank nog. De medewerkster van de Beachclub, met de schoteltjes inclusief de gewenste appeltaart-punten nog in haar handen, keerde zich terstond om. Daarna draaide ze zich lachend terug en zette het appelgebak alsnog neer. Wie testte hier wie? 
Wij waren meteen vol vriendelijkheid en direct steeg de sfeer weer naar het oorspronkelijke niveau. Hij was er zelfs beter op geworden. Veel meer viel er ook niet te testen vandaag, want de volgende zeventien kilometer naar het eindpunt was er geen enkele horeca. Douze points voor de Beachclub.
Beachclub en strand in de zomer
Beach en Bosch
Van de Lemmer Beachclub naar het Oudemirdumer hotel-restaurant Boschlust zijn we gelopen. Boschlust nog met sch, want het is al een oud bos bij Oudemirdum. Beide pasten niet zo bij ons beeld van Friesland, land van weides, sloten en meren. Dat Lemmer een mooi strand heeft wist ik ook niet. Ja, en als je jezelf wil opjagen in de vaart van meer dan alleen het Friese volk dan moet je daar toch minstens een Beachclub bij hebben.
van de website van de Beachclub
Zoek je op internet dan krijg je al snel de verwijzing naar Lemmer Beach. Dat zal wel weer kinkier zijn dan Lemsterstrand. Modieus gebruik van het Engels om indruk te maken. Ook op de radio, en vooral bij Business News Radio (BNR), wordt je dagelijks geconfronteerd met opgeblazen kikkers, die voor de meest eenvoudige begrippen met allerlei Engelse woorden paraderen. Wij van blog Walk and See hebben daar een broertje dood aan. Gewoon wandelen en rondkijken in Friesland. Daar ging het om vandaag.
Beachclub 4 december 2019
Het Lemsterstrand helemaal voor ons alleen
Het lege Lemsterstrand met aan de overkant
de windmolens op de dijk van de Noordoost-polder
Lemmer
Voordat wij bij de Beachclub een doorstart maakten leidde het pad ons door het centrum van Lemmer. Dat is zeker geen straf. Vanaf het busstation waren we snel bij de haven langs de Polderdijk. Dit smalle water biedt voornamelijk ligplaatsen voor zeilboten en binnenvaartschepen. De zogenaamde Vluchthaven biedt bredere mogelijkheden. Blijkbaar ook voor afgedankte schepen van de Marine. 
Bij het begin van de Vluchthaven kun je via de Lemstersluis met je schip de stad in. De sluis ziet er met de twee mooie huisjes op de kop en het havenmeestergebouw op de flank aantrekkelijk uit. Standsverschil is er bij die oude sluis wel geweest. De sluisknecht zat in een van de twee kleine huisjes. Wel omgeven door prachtige spreuken, mission statements van weleer.
Na het oversteken van de sluis over een van de sluisdeuren volgen achtereenvolgens de binnenhaven, het met netten bekleede Dok en tenslotte de zogenaamde Zijlroede met zijn oude zeilvrachtschepen en antieke botters. Lemmer, een sfeervolle oude waterstad om op je gemak al fotograferend rond te kuieren.
Sluisdeuren met daarachter de Binnenhaven
Het met netten aangekleede Dok

Hervormde kerk van Lemmer
Zijlroede

Terugblik over de Zijlroede richting centrum
Waterwerken
Na het verlaten van de Beachclub bewonderen we niet alleen een aaneenschakeling van Friese waterwerken, maar zien ook van dichtbij een belangrijke bron van inkomsten: de bungalow- en vakantieparken van Lemmer. De verzameling stacaravans die wij vanaf het Waterkeringpad zien roept niet direct warme gevoelens op, maar op de kaart zien we dat daarachter kilometers bungalows aan het water liggen met allemaal een eigen ligplaats. Voor watersporters moet dat een walhalla zijn.
Voor watervogels en vooral aalscholvers vormt de rustige landtong bij het oude ingenieur Wouda-stoomgemaal een paradijs. Van veraf ziet het er uit als een alternatieve kerstboomversiering.
Ir. Wouda stoomgemaal
Prinses Margrietsluis
Prinses Margrietkanaal richting de Grote Brekken
Ommetje Lemsterhoek
De Lemsterhoek is een bedrijventerrein in een polder direct naast de Prinses Margrietsluis. De route is er keurig omheen gelegd en voert naar de oude Zuiderzeekust, nu IJsselmeer. Mooi om op de lage dijk ver van je af te kijken. In de verte de vage kust van de Noordoostpolder gemarkeerd met een linie windmolens op de polderdijk en een tweede rij honderden meters verder uit de kust midden in het water. Wel handig op zo'n dijk en midden in het water. Weinig 'not-in-my-backyard-protesten'. Daar hebben ze in Flevoland sowieso weinig last van. Je telt er net zoveel windmolens als bomen.
De andere kant van deze uitstulping in zee kijkt uit over de 'Bank', een ondiepe watervlakte tussen de Lemsterhoek en het gehucht Tacozijl. De ondiepte zie je niet alleen vlakbij de oever in de vorm van zandbanken, maar ook door een branding die midden door de watervlakte loopt. De zandbanken zijn zo te zien mooie rustplekken voor groepen aalscholvers. Een prachtig gezicht waar je enthousiast van wordt.




Gangen
Je hebt gangen in en gangen door het terrein. Bij defensie kennen ze heel vermoeiende gangen door het terrein zoals de robbengang, de tijgersluipgang of de kattengang. 
Deze manieren van verplaatsen door het terrein kwamen vandaag niet bij ons op, maar bij de omleiding over de IJsselmeerdijk langs de Lemsterhoek en op de Plattedijk richting Tacozijl zagen we wel veel gangen en gaten in het terrein. Niet alleen in de weilanden, maar ook op en in de dijken. Hele lange sporen en gangen zagen we overal onder ons in het gras.
eigen opname van een lange muizengang
Dat moeten ongetwijfeld de restanten van de muizenplaag zijn. Ook dit jaar was het weer raak. In een bericht in juli 2019 van het Onderzoeksinstituut Environmental-Research van de Universiteit van Wageningen lees ik: 
Grote delen van Zuid-Friesland zien eruit als een prairielandschap, en dat komt niet door de droogte. De veenweidegebieden zijn getroffen door een veldmuizenplaag. De schade is zodanig groot dat deze zichtbaar is op satellietbeelden. 
Grote muizenkolonies graven gangen onder de graslandzoden en vreten het gras kaal. Het vlekkenpatroon in de grasvelden is typerend voor schade door muizen. Dronebeelden laten deze vlekkerige structuur in het grasland goed zien. 
eigen opname
De groene, niet-aangetaste percelen zijn onder water gezet door boeren om de muizenplaag te bestrijden, ook wel inundatie genoemd. “Dit lijkt zeer effectief”, zegt Roerink. ...“De gangenstelsels komen onder water te staan en de muizen vluchten naar het oppervlakte, waar ze opgewacht worden door meeuwen. Maar zodra het ondergelopen veld is opgedroogd, gaan de muizen weer terug. ...“De muizenplaag lijkt eens in de paar jaar een nieuwe werkelijkheid voor deze boeren.”
Er zijn op de Plattedijk ook grotere sporen door het terrein, maar die komen door mensen en schapen. Deze schepsels vallen niet in de categorie plaag. Slechts drie wandelaars en een handjevol schapen kwamen we tegen. Hoewel schapen toch ook veel gras eten, dwingen ze tolerantie af door zich aan het einde van hun leven aan de mensheid aan te bieden. Wandelaars in bescheiden aantal vallen waarschijnlijk onder een gastvrij gedoogbeleid. Prima dat de vrijwilligers van de organisatie Wandelnet dat allemaal regelen met de eigenaren en beheerders. We zijn er blij mee hier niet bedreigd met inundatie rond te lopen.

Kruiswoordpuzzel-rivier en andere attracties
Bij Tacozijl passeren we de monding van het riviertje de Ee. Vele malen al mogen invullen in kruiswoordpuzzels en soortgelijke verstandslijters. Hij is zelfs aan de monding net zo breed als zijn naam.
Boerderij vlakbij de monding van de Ee
Even verderop in de uitgestrekte kale polder Sondeler Warren hebben de boeren nog net voor de winter kilometers mest geïnjecteerd op de onlangs nog gemaaide langgerekte weides. Beter het gras zelf binnenhalen dan het op te laten eten door vliegende muizen; duizenden grazende ganzen.
Sondeler Warren

Sondeler Leien
We trekken langs het mooie meertje Sondeler Leien. Het gaat lekker vandaag. Al elf kilometer afgelegd. Er was veel te zien tot nu toe. Het beeld blijft mooi. Veel weidsheid met overal groen. Alleen winden weides op den duur niet voortdurend op. Een attractie vormt dan een trekker die met een maaikorf een sloot schoont door met de rij messen onder aan de korf het riet en andere planten uit de sloot te 'knippen'. Leuk om even naar te kijken. Je hebt ook meteen even contact als de bestuurder tussendoor terug groet. Wij vonden dat hij het goed deed en dat waardeerde hij. Denken wij. Het kan ook zijn dat hij gewoon zijn hand op stak en doorging met zijn werk.
Gaasterland
Langzaam maar zeker wordt ons blikveld in de verte begrenst door bomen. We naderen de eerste bosranden van het Friese Gaasterland. Uit mijn gids leer ik dat 'Gaast' zandige hoogte betekent. Gaasterland ligt op taaie keileemruggen overdekt met een laag zand. Wel twaalf meter steekt het hoogste punt uit boven NAP. We betreden een gebied met de bossen waar Gaasterland om bekend staat en waarmee het afwijkt van de rest van de provincie. Leuk, afwisseling maakt een wandeling altijd aangenaam. 
Op weg naar het dorpje Nijemirdum passeren we een boerderij met camping 'de Groninger'. Uitdagend, dacht ik nog om jezelf hier zo te benoemen. Zou het een vroege asielzoeker zijn geweest? Een displaced person, vluchteling in eigen land? Of een geëmigreerde boer uit Groningen? Vragen zonder antwoorden. Wij moeten door. 
Als ik thuis op de website van de camping kijk zie ik als eerste een Friese vlag. Dat kan natuurlijk een overdreven goedmaker zijn naar het nieuwe vaderland. Op de website 'Friesland Wonderland' leer ik echter dat de naam is gekozen vanwege de bouwwijze van de boerderij: ‘De Groninger’ laat inderdaad zo’n typisch Gronings, hoog opgetrokken voorhuis zien. Minder spannend dus dan onderweg gefantaseerd. Toch blijft het een vorm van rebellie ondanks de Friese vlag op de website.
Nijemirdum en Oudemirdum
Aan het eind van deze wandeling is de kennismaking met deze twee dorpen aan de zuidkant van de bossen van korte duur. Nijemirdum wordt door de route maar half aangedaan. Op de terugreis met de bus zien we nog net de andere helft met het gesloten dorpshuis. Dus dat hebben we niet gemist.
kerktoren en begraafplaats in Nijemirdum
De route-uitzetters leiden ons van de verbindende asfaltweg af naar een rustige omtrekking via de Jeneverdijk. Volgens de schrijvers van de wandelgids zou dit gebied zelfs lijken op Het Gooi of de Veluwe. Al gaande bewijst de omgeving hun gelijk. 
Bosranden, bosweides en korte stukken bos wisselen elkaar prettig af op weg naar Oudemirdum. In het dorp leidt een rustige straat naar de Fonteinkerk. In het centrum is er zelfs een brink, net als bijvoorbeeld in Laren. Gooise Porsches, Rangerovers en andere statusverhogers zie je hier echter niet. Maar aantrekkelijk is het wel.
De Brink van Oudemirdum
Wij stomen door naar Boschlust dat zoals op internet beloofd echt open is. "Doe maar twee cola en hoe laat gaat de bus?"."Over tien minuten". Dat werden twee snelle cola's en een vluchtige foto van Boschlust.
De Oudemirdumer klif gaan we de volgende keer bekijken. Dan heb je iets om naar uit te kijken.
Boschlust binnen

De dagverslagen worden verzameld in de pagina
Zuiderzeepad: wandelen rond het natte hart van Nederland

dinsdag 19 november 2019

Zuiderzeepad: wandelen van de Oldelamerbrug naar Lemmer

Tjonge en Tjeuke

Woensdag 13 november 2019
23,5 kilometer

met het zelfbedieningspontje over de Tjonger
Tjonge en Tjeuke
Ik kan geen goede titel voor dit verhaal verzinnen. Het gaat in ieder geval niet over de twee broers Tjonge en Tjeuke. Gewoon twee lekker glijdende woorden die nergens op slaan, maar opkomen als je zeven kilometer langs de Tjonger hebt gewandeld, koffie hebt gedronken in hotel Tjongervallei en daarna nog drie kilometer langs de oevers van het Tjeukemeer tegen de zon in hebt gekeken. Tja, de hele dag zon. Met warmtestoten tot zeven graden boven nul. Ongelooflijk op 13 november, terwijl wij mentaal voorbereid waren op buien. Wat moet je ver reizen en lopen om in een ander, leeg land geluk af te dwingen.
zon op het graspad langs de Helomavaart direct na de start
Met het overschrijden van het riviertje de Linde ten noorden van Ossenzijl waren we in april van dit jaar al het Friese land binnengedrongen, maar volgens de taalkundigen passeer je pas bij het oversteken van het riviertje de Tjonger de taalgrens. Je merkt er verder niets van. Niets van de taal (als je niemand tegenkomt), niets van de grens en zeker niet van een vallei, ook al probeert de website van het hotel nog iets op te lepelen over de ijstijd en diep uitgesleten waterlopen. Dat zouden later dan enorme veengebieden zijn geworden, die nog weer later zijn afgegraven voor de turfwinning.


Het vreemde is dat in onze tijd het prachtige waterige veengebied rondom de petgaten van het/de Brandemeer en het riviertje de Tjonger zelfs meters hoger liggen dan de weilanden in de afgegraven veenpolders ten noorden van het riviertje. 
Op het Tjongerpad aan de noordkant zijn we zelfs nog een keer gaan controleren of het riviertje werkelijk zo hoog achter de dijk ligt. Inderdaad. Er moet echt niets fout gaan met die dijk, anders hebben de huizen er achter een diep probleem. Veel huizen tref je hier dan ook niet. 
Heenreis
Reizen met openbaar vervoer in dit deel van Nederland gaat nog net iets sneller dan wandelen, maar met de fiets en zeker een e-bike versla je hier elke bus-trein-buurtbus combinatie. Frank en ik waren vanochtend in iets meer dan een uur vanuit midden Nederland naar Lemmer gereden, het eindpunt van de wandeling van vandaag. Tja, en hoe kom je dan bij de Oldelamerbrug ten oosten van het dorp Munnekeburen, ons startpunt van deze etappe. En hoe lang doe je daar over? Hemelsbreed ongeveer twaalf kilometer. Nou wat schat je?
Goed gegokt! Meer dan anderhalf uur en dan reken ik het wachten op de bus naar Heerenveen niet mee. Eenmaal in de Q-liner ging het voorspoedig naar station Heerenveen. Daar wachten op de trein naar Wolvega. In Wolvega weer wachten op de kleine buurtbus nummer 108 onder het vluchtige genot van een koffie in het tot bloemenwinkel omgedoopt stationsgebouw. Om elf uur zette de vriendelijke vrijwillige chauffeur van de buurtbus ons af bij de Oldelamerbrug. Drie uur na ons vertrek van huis. Die Friezen maken je het direct duidelijk: je zit hier in een ander land,  een rustiger land, Friesland. Voordeel is dat je er vanuit de bus en trein al een aardig beeld van krijgt.
slingerpad langs de Brandemeer
Dynamische rust
De eerste kilometers langs de Helomavaart gaan aangenaam over een graspad. De Tjonger dwingt ons tweeënhalve kilometer later naar het oosten af te buigen en al slingerend vervolgen we door de rietvelden en langs de petgaten van het natuurgebied Brandemeer. Dat is een laagveenmoerasgebied in de keten van moerassen van de Wieden en de Weerribben in Overijssel en de Rottige Meente op de grens van Friesland. Het staat mooi beschreven op de informatieve website Oldelamer.info / Welkom in Oldelamer. Een prachtig stil natuurgebied. Een aanrader.
Halftwee, tijd voor een eerste rust. Zowel fysieke, mentale als sociale rust krijg je in dit stille gebied. Verscholen in je capuchon met een fleecemuts op trek je het lang genoeg tegen de kilte voor 1 boterham.
doe-het-zelf-pont, natuurlijk aan de overkant
Voor desastreuze afkoeling hoef je echter niet te vrezen. De routegids en de stickers willen namelijk dat wij een kilometer verder de Tjonger oversteken. Maar dan wel op eigen kracht. Gratis, dat dan weer wel. Net als in Lapland ligt ook deze keer het overzetmiddel aan de overkant. Nu geen roeiboot, maar een doe-het-zelf-ponton. Eerst dat ding maar eens aan deze kant krijgen.
Als een orgelman trek je jezelf over de rivier. Alleen is dit wel een heel lang muziekstuk. 

Wezenloos gedraaid staan we vijftien minuten later aan de andere, nog Friesere kant. Topsport met een dynamische rust.
Aan de overkant leidt het pad ons vierhonderd meter verder naar een brug over de Fjouwerhuster Feart (Vierhuistervaart). Blijkbaar gaan er zo weinig boten naar Vierhuis aan het einde van de vaart dat een overbrugging de scheepvaart niet benadeelt. Met de naam Vierhuis doet men zich tekort, want ik tel op de kaart al gauw tien huizen. Onnodige bescheidenheid.
bruggetje over de Fjouwerhuster Feart
Warme rust
Het Tjongerpad is geen pad maar een gewone boerenasfaltweg. De cadans gaat omhoog alleen onderbroken door een controle of die Tjonger echt achter het steile dijkje ligt waar wij niet overheen kunnen kijken. Hij ligt er.
We slingeren aan het einde van het Tjongerpad met enkele haakse bochten langs de weinige huizen van Zevenbuurt. Hier ver van de bebouwde kommen vult men de tuin met eigen vrijheid. Hele volièreparken zitten er verscholen tussen de bomen en struiken. 
Arbeiders in het veen. Niet alleen mannen maar ook vrouwen en kinderen waren werkzaam.
Het was niet ongebruikelijk dat alleen complete gezinnen in dienst werden genomen.
(zie de website Oude Beroepen)
Het Tjongerpad eindigt abrupt bij de Pier Cristiaanssleat (sloot). Opnieuw dwingt een water ons van richting te veranderen. Die Pier Christiaans is hier in het verleden veenbaas geweest, een exploitant van een veenderij. Veel vaarten in deze omgeving zijn naar vroegere veenbazen vernoemd. Zo ook de eerdere Helomavaart. Alles is hier bijna verveent of weggebaggerd voor de turfwinning. 
Pier Christaanssleat met het Kettingpad
Via deze sloot, die de breedte heeft van echte vaart vaar je van de Tjonger naar het Tjeukemeer. Wij wandelen over het Kettingpad  parallel aan het water naar het dorpje Delfstrahuizen. Dat zijn de huizen die aan de noordkant van de sloot liggen. Steek je de brug over dan horen die huizen er niet meer bij, want dan ben je  in Echtenerbrug. Gelukkig vormt die brug geen grens. Het dorp vormt samen met Delfstrahuizen een tweelingdorp. 
Onze aandacht gaat meer uit naar de beloofde horeca op onze kaart. Via de achterkant van een voormalige fabriek naderen wij de vermoedelijke locatie. Zit er in deze rommelige gebouwen een café of een restaurant?
Hotel Tjongervallei
Wantrouwend houden wij al jaren veel reserves bij het benaderen van horecatekens. Vooral in november op een woensdag. Ingebouwde scepsis ter bescherming van de mentale weerbaarheid. Maar dit keer onnodig. Je moet dit als een Fries beredeneren, denk ik. Alles draaide vroeger al om de waterwegen. Zonder die vaarten en sloten was er geen afvoer en handel in turf. Dat is nu nog zo. Nu draait alles om de handel in watertoeristen.
Je moet dus niet aan de weg zoeken voor je koffie, maar aan het water. Die gebouwen zien er een stuk beter uit. En in Delfstrahuizen zijn ze ook open! Hulde daarvoor, want naast een hele aardige jonge hond en een oudere dame waren wij de enige gasten. Er waren verder geen andere honden.
Tjeukemeer bij Echtenerbrug
Friese Flowerpower
Door een korte reeks straten wurmen we ons naar het punt waar de Pier Christiaanssleat uitmondt in het Tjeukemeer. Nog weidser wordt het zicht. Altijd weer aangenaam om tussen rietpluimen door over een meer te turen. Een jaar of tien geleden heb ik er nog heerlijk twee rondes geschaatst. Jammer dat die kans steeds kleiner wordt. Maar om dat sentiment gunstig te stemmen hebben ze hier op de flank van de lage dijk prachtige bloemen gezaaid. Bij gebrek aan insecten bewonderen wij deze laatbloeiers. Een mooie dijkaankleding.
Tjeukemeer-Zuid
Er valt op de dijk ten zuiden van het Tjeukemeer voldoende te zien voor nieuwe foto's. Aan de landzijde tegen de zon in het silhouet van de kerk van Echten. Recht vooruit het gemaal 'Veenpolder Echten' met de karakteristiek pijp.
Tsjuke en March
Daar treffen we ook twee verdwaalde vrouwtjes van Stavoren. Ze kijken wat hulpbehoevend over het water en van de gedeeltelijk verschoten tekst begrijpen we dat het Tsjuke en March zijn die kijken naar een grote veenbrand. Toen die uitgebrand was lag daar een groot meer. Je moet er maar op komen.
Kerk van Echten met tegenzon

We komen na drie kilometer oeverwandelen uit bij een volgend dorp ontstaan bij een brug. Het is Oosterzee-Gietersebrug aan het einde van de Gietersevaart.
In het dorp nemen we even de tijd om een alternatieve gevelbekleding in ons op te nemen. De Canon van de Nederlandse Geschiedenis trekt hier in de open lucht aan je voorbij. Je hoeft er niet voor naar een museum. Hoe kom je erop?
De route verlaat het meer en dringt het binnenland in langs de Gietersevaart, die ooit diende als transportweg voor turf. Werken in het veen is nooit een vetpot geweest. De kleine arbeidershuizen langs deze vaart geven een aardig beeld van de beperkingen. Ze zijn ook nu nog alleen per fiets te bereiken.
Als je hier wilt verhuizen of je huis verbouwen moet je de spullen nog steeds over de smalle vaart aanvoeren. Er staan verlaten en treurig onderhouden exemplaren bij, die je die triestigheid van toen en misschien ook van nu nog goed laten voelen. Vreemd is dan thuis in Wikipedia te lezen: Echtenerbrug en Delfstrahuizen worden samen met Echten en Oosterzee dan ook weer Tjeukemeer-Zuid genoemd. Dit staat ook wel bekend als het meest welvarende gedeelte van Friesland.
Bij Amsterdam-zuid en de Zuidas heb ik beeld bij welvarendheid, maar langs de Gietersevaart is dat niet bij mij opgekomen. Hoe is het dan in de rest van Friesland. Dat beloofd wat.
De zon zakt langzaam als wij stug doorlopend ons verbazen over de leegtes op dit laatste stuk naar Lemmer. Als midden-Nederlander komt het eenzaam op je over om hier te wonen, maar wellicht is de sociale samenhang hier sterker dan je denkt. De afsluitende twee kilometer gaan over een iets drukkere weg langs een hoge dijk. Van een dijk kijken we op het Zuiderzeepad niet meer op. De blik is nu gericht op het eindpunt, het busstation aan de andere kant van de A-6. Daar kunnen we weer zitten en even bijkomen in de auto. Dat dit een voormalige Zuiderzeedijk is komt niet meer bij ons op. De volgende keer gaan we in Lemmer weer echt naar het water van  de zee kijken.
Ruimte in zuidwest-Friesland


De dagverslagen worden verzameld in de pagina
Zuiderzeepad: wandelen rond het natte hart van Nederland