Pionierspad: wandelen van Het Bovenwater bij Lelystad naar de Knarhaven/Knardijk

 Adventswandeling

Zaterdag 2 december 2023
22 kilometer

vlakbij Toms Creek met de wegstervende kersthits op de achtergrond

Last Christmas I gave you my heart

But the very next day you gave it away

Christmas forever

Om kwart over tien, nog geen kwartier onderweg, ontstijgt dit kerstlied op deze vrieskoude zaterdagochtend de kertbomenverkoop bij Toms Creek visvijvers. Het is van Wham weet ik nu. Met tussenpozen blijft het de rest van de wandeling terug zingen in mijn hoofd. Het zal wel van Skyradio afkomstig zijn waar ze al vanaf de herfst Kerst vieren en non-stop de ether met kersthits terroriseren en je gevoel voor seizoenen ondermijnen. Ach dan kan ik deze wandeling ook wel adventswandeling noemen. 

een blik over Het Bovenwater richting de westrand van Lelystad

Toms Land

Het eerste kwartier loop ik eigenlijk voortdurend door Toms Land. Valt nog mee dat het meer ten westen van Lelystad niet Toms Lake heet maar Het Bovenwater. Daar ben ik vanochtend tussen negen en tien vanaf  de Knarhaven naar toe gefietst. Pittig fris.

Vanaf de Hollandse Hout aan de westzijde van Lelystad loop ik langs Het Bovenwater naar Toms Land. Geen idee wie Tom is maar na een paar honderd meter loop ik krakend over het bevroren strand van het kale winterse Toms Beach.

Toms Beach in wintertijd met een berijpte steiger

zo ziet een Nederlands palmenstrand er in december uit

Als ik het strand verlaat passeer ik verbaast alle visvijvers van Toms Creek waar op dit tijdstip in de vrieskou ook al verschillende vissers actief zijn. Tom is de beroerdste niet, naast de 'visbeleving' zie ik dat hij ook op dit tijdstip de horeca verzorgt. Ik ben nog te kort onderweg en loop verder door het bosgebied de Hollandse Hout in de richting van het bezoekerscentrum aan de Knardijk bij de Oostvaardersplassen.

Achter de Knardijk het eerste zicht op de Oostvaardersplassen

Oostvaardersplassen

Met het beklimmen van de Knardijk opent zich het ruime zicht over de Keersluisplas, een van de natte vlaktes van de Oostvaardersplassen. Het wateroppervlak is opvallend vlak. Dat komt niet door de heerlijke windstilte, maar door een dun laagje ijs. Slechts op enkele plekken zijn nog wakken waar het storm loopt van de meerkoeten. 

Keersluisplas

Het loopt lekker langs het water en het bezoekers- of buitencentrum komt snel in zicht. De enige en daarmee laatste horeca die ik vandaag tegen zal komen. Met een groet aan een houten versie van een soort op wacht staande zeearend sla ik dus enthousiast af voor een kop koffie met appelgebak. 

In de entree van het buitencentrum staat zelfs een opgezette versie van een zeearend. Die heeft hier echt indruk gemaakt. Als je van binnenuit vanuit de luxe warmte een natuurfoto maakt van de ijsvlakte buiten hebben ze alvast een kleine arend voor je op het raam geplakt. Hij heeft het juiste perspectief waardoor het net echt lijkt.

Het centrum is een mix van een natuurcafé en een natuurwinkel. Mooi is de grote poster van een rietvogel achter de leren tassen. Verder hebben ze lampenkappen waar het bos je huiskamer binnenkomt, 360 graden bomen aan de binnenkant van de kap. Dat is nog eens lekker makkelijk, zonder te bewegen toch natuur in huis.

locatie van het Buitencentrum en de route door het Oostvaardersveld

Oostvaardersveld

De vervolgroute brengt mij in een gebied waar ik nog nooit eerder was: het Oostvaardersveld, een gebied ingeklemd tussen de Flevospoorlijn en de Lage Vaart met wilde begroeiing, wilgenbos, moeras, waterplassen, ganzen en konikpaarden. In tegenstelling tot de rest van de Oostvaardersplassen mag je daar wel wandelen. Er is daarvoor een ruim zeven kilometer lange route uitgezet. Vanuit verschillende kijkhutten kun je de vogels bewonderen. Het is mooi lopen en kijken hier in deze vandaag vaag wit berijpte wereld.

Voor de kinderen is er in de buurt van het Buitencentrum een korter kabouterpad uitgezet langs kleinere plassen. Zelf trek ik via een plankenpad droog onder de spoorlijn door en wordt opgenomen in het struikgewas, de sporen en de doorkijkjes van het Oostvaardersveld. Kort speur ik vanuit een kijkhut over een plas. Niets dan stilte, de watervogels beperken zich tot een wak.

De route betreedt een kilometer verder het koninkrijk van de Konikpaarden. Ik ben dit keer op mijn hoede, want Judith is er niet bij om in voorkomend geval rebelse paarden terecht te wijzen zoals eerder in de Stille Kern van het Horsterwold. Ook zo'n prachtig gebied. Ik ben al tevreden met de bewijzen van hun aanwezigheid in de vorm van torenhoge mesthopen. Deze zaterdag is er een prima tussenoplossing als ik toch een kleine kudde op veilige afstand ontwaar. Een foto met een zoom is prettiger dan paarden die je pad versperren of zoals in januari 2022 voor de gein op je af komen galopperen.

Over de Lage Knarsluis naar een andere wereld

Na zes kilometer in het Oostvaardersveld slaat het Pionierspad af in de richting van de Lage Vaart. De Lage Knarsluis is niet alleen een overgang over de Lage Vaart, het is ook een overgang van landschap. Van de ruige wildernis van het Oostvaardersveld naar de strakke lijnen van de akkers met de Knardijk als houvast. Al vijftien minuten tevoren kan ik zien waar de volgende afslag is, de Meerkoetenweg.

De wereld ten zuiden van de A6 is sowieso anders. Na een paar honderd meter stuit je midden op de Knardijk op een reusachtig kunstwerk, meters hoog. Als ongeletterde kunstkenner met barbaarse trekken vraag ik mij af wat het moet voorstellen.

Zou het een rechtopstaande surfplank moeten voorstellen? Of gewoon een mooie ovaal gemaakt van groen uitgeslagen koperdraad? Thuis lees ik op Wikipedia dat het De Tong heet. Oké, ik zou het niet bedacht hebben. Sterker nog, het schijnt oorspronkelijk door de kunstenaar 'De Tong van Lucifer' gedoopt te zijn. Mijn beperkte Bijbelkennis weet nog net een link naar een engel te leggen. Zo niet strenge gelovigen uit Flevoland lees ik. Hele acties zijn op touw gezet om deze 'tong van de duivel' te verwijderen.

Ieder zijn eigen overtuiging. Je hebt het over een hele dure wikkeling van koperdraad. Met een andere naam was die wikkeling nog exact hetzelfde en had niemand iets gevonden. Of toch. Een beetje Nederlander wordt minder enthousiast bij het lezen van de onderhoudskosten. Schade door storm, schade door koperdieven. Gek he. Het beeld zou sinds de onthulling driehonderdduizend euro gekost hebben aan onderhoud, restauratie en beveiliging.
Nog twaalf kilometer. Snel maar doorlopen naar de Meerkoetenweg.

bij die bomen links van de dijk moet ik links af

de voetgangerstoegang tot de Meerkoetenweg

De kilometers over de Meerkoetenweg zijn 'minder gevarieerd'. Even houd ik in voor een foto van een ruw geoogst penenveld. Over het hele veld zie ik grote wortelpenen half boven de aarde uitsteken. Je kunt er nog verschillende voedselbanken van eten mee voorzien schat ik in. 

Voordat ik afsla voor een Ommetje Knarbos kijk ik nog wel even naar de grommende trekkers over een kleiakker. De een ploegt en rolt de aarde diep om, de ander loopt een aantal sporen achter en egt de klei weer in kleine brokken en zaait meteen weer voor de volgende oogst. Mooi om die trekkers langzaam te zien voortkruipen over de vette klei in decemberlicht.

Knarbos

De laatste zeven kilometer gaan weer door bos. Het pad gaat in het Knarbos door enkele inleidende stukjes gevolgd door een centraal aaneengesloten deel waar de bomen redelijk met rust gelaten worden en hun eigen vorm mogen bepalen.

Knarbos-Ommetje

Hier zie ik ook weer andere wandelaars die zichzelf uitlaten. Het wordt een slingerende tocht langs enkele kleine plassen, open weitjes, een verbindingsallee met een boerderij en zelfs betonnen kunst midden in het bos.

Wanneer ik de Vogelweg bereik wil ik niet de laatste kilometer afsteken en rechtstreeks langs de weg lopen naar de Knardijk waar de auto staat. Ik steek over en kies voor de langere officiële route van het Pionierspad naar de Knarhaven langs de zuidelijke bosrand. Een laatste kilometer lopend door het natte gras om nog een keer over de akkers uit te kijken. Vlak voor de Knarhaven besluit ik af te steken naar het plek waar de auto staat geparkeerd.

Door deze toevallige keuze loop ik langs een boomperceel waar duidelijke sporen van bevers te zien zijn. De beesten zelf laten zich niet zien. Op de website van Het Flevo-landschap lees ik later dat er hier twee beverburchten zitten. Toch weer een verrassend einde van deze onverwacht afwisselende tocht. Een aanrader.

Zie al mijn wandelingen in Nederland