Pionierspad: wandelen over de hoofdroute van de Steenstraat in Lelystad-Noord naar Het Bovenwater in Lelystad-Zuid

 Andere kant

Zaterdag 13 januari 2024
16 kilometer

Nieuwe kanten

Traanogenkoud was het vandaag. Viel nog mee dat ik niet extra moest drinken uit mijn koude bidon zo liepen de tranen over mijn wangen. Jammer, maar wel weer de moeite waard. Zoals in mijn vorige blog al aangekondigd wilde ik nog een keer terug om de oorspronkelijk voorgenomen route te wandelen. Toen met het voornemen nog meer stadsbossen aan mijn verzameling toe te voegen. Maar na nog een keer dezelfde aanloop als vorige week heb ik nu letterlijk een hele andere kant van Lelystad gezien, een mij onbekende zijde. Altijd weer apart om verrast te worden door onverwachte beelden.

26 meter hoog buizen kunstwerk Exposure of hurkende man
op een strekdam van de Houtripdijk ten westen van Lelystad

Aanloop

De rit met de auto, de parkeerplaats, de busrit naar de Steenstraat, het gaat nog net niet op de automatische piloot. Deze wandeldag heb ik mij voorgenomen de kaart van het Pionierspad te volgen en niet de bewijzering zoals vorige week. Bovendien zal ik mijn nieuwe waterproof sokken gaan uitproberen. Die zijn gekocht voor mijn trektocht in Noordwest Schotland over de Cape Wrath Trail in mei/juni dit jaar.

bij Station Lelystad weet ik nu blind het goede busperron te vinden

Goede afslag

Bij de Steenstraat heb ik geen oriëntering meer nodig en ga meteen op pad. Op deze zaterdagochtend zie ik de lichten branden bij de Martin Gaus hondentraineracademie. Deze week geen verbazing meer over deze academie maar meteen door naar de ingang van het Bergbos. Na de vorst van de afgelopen dagen ligt er een verraderlijk laagje ijs onder de oppervlakte van de plassen. Langzaam schuifel ik dieper het bos in.

Vandaag heb ik de blauw gestippelde hoofdroute gelopen

Steeds vaker kijk ik op mijn kaart als ik het eind van het bos nader. Dit keer wil ik exact volgens de kaart bij de Wortmantocht uitkomen. Ik loop inderdaad een andere route maar kom gewoon bij hetzelfde bruggetje over deze wetering uit. Nu ik wat langer om mij heen kijk zie ik mijn dwaling van vorige week. Naast de markering die ik volgde staat er direct rechts van de brug nog een paal van een hardlooproute waarop zowel de hoofdroute als de door mij gevolgde variant staan aangegeven. Dat lost in ieder geval mijn vraag op waarom het vorige week mis ging. 

je droogt slecht op met dit waterkoude weer

Nieuwe stadsbossen

Dit keer dus niet het Oostervaartbos in maar meteen de goede kant op en langs de Wortmantocht richting het Zuigerplasbos. De naam Wortman haal ik van Google maps en zegt mij niets. Toch zal ik die naam vandaag nog een keer tegenkomen. Voorlopig loop ik tegen een dunne wind in langs de ontdooiende wetering waar zwanen proberen op het ijs te klimmen en er steeds doorheen zakken.

Langs die Wortmantocht schiet het goed op en hoef je weinig op je kaart te kijken. Voorlopig rechtdoor. Wel voeg ik een bos aan de verzameling toe, het Jagersbos. Er valt inderdaad te jagen want in een bospad zie ik op honderd meter twee grote reeën die blijkbaar niet bang zijn voor al het hondengeblaf uit de naburige kennel.

overal ben je hier welkom

Zuigerplasbos

Tijdens de drooglegging van Oostelijk Flevoland is er voor de dijkaanleg zand gewonnen uit de oude Zuiderzeebodem. Op die plaats ontstond de zogenaamde Zuigerplas. Als je er dan vanaf de zestiger jaren een bos omheen laat groeien ontstaat er het Zuigerplasbos. Tegenwoordig is het een recreatiebos met onder andere een locatie voor de scouts en een belevenissenbos voor jonge kinderen voor de betere speel- en avonturenuitdagingen. Even kort samengevat waar ik nu na de onderdoorgang van de Hanzespoorlijn op af loop.

Een blik op de Zuigerplas gedeeltelijk nog bedekt met ijs

Maar voor dat ik de plas bereik sta ik stil bij een soort Eerste Wereldoorlog-tank. Hij heeft geen kanon maar een graafarm. Het futurisme gaat verder in het water er naast. Daar woelt en zuigt een slurfmonster over de bodem van een wetering. Met een ingenieus palensysteem drijft het bemande zuigbeest zich voort terwijl het aan de achterkant alle blubber door een plastic buizensysteem naar een bezinkvijver perst. 

Op een bord lees ik dat de Zuigerplas voor de tweede maal schoon en uitgezogen wordt. Nu van zwarte blubber. Aan de zuidwestkant van de plas is een hele waterkom opgespoten met deze blubber. Terecht wordt er gewaarschuwd voor drijfzand. 

Goudkust

Na het ronden van het drijfzand volgt nog een laatste stuk langs een zijtak om het Zuigerplasbos uit te komen. Met het passeren van het Tuindersbos komt mijn totaal op acht stadsbossen. Via het Tuindersbos kom ik bij een wijk waar de minder bedeelden al kleine villa's bewonen en de echt verdwaalden op grote eilanden moderne kastelen hebben laten bouwen waar een klein AZC jaloers op zou worden. Verschillen zullen er altijd blijven, maar de voetafdruk van sommigen is wel erg ruim.

laatste stuk het Zuigerplasbos uit

Boulevard

De route trekt zich van deze weelde niets aan en koerst in de richting van de TV-toren van Lelystad. Het nadeel van zo'n toren is dat je hem al ver van tevoren ziet, maar nog een snelweg moet oversteken en een andere wijk moet passeren om er naast te lopen en door te steken naar de westelijke waterkant van de stad. Hier geen bossen meer maar een totaal ander karakter. Hier gaat de maritieme wereld van Lelystad open. Als eerste de Houtripsluizen waar net een duwboot wordt geschut.

Langzaam trek ik door in zuidwestelijke richting naar het Bataviakwartier. Aan mijn rechterhand zie ik in de verte aan de andere kant van het Oostvaardersdiep een staalconstructie waar duidelijk een hurkende man in te herkennen is. Op een informatiebord lees ik dat deze stalen reus van bijna 26 meter hoog Exposure heet en sinds 2010 peinzend over het Markermeer kijkt. Het kunstwerk van de Schot Antony Gormley staat op een strekdam aan het begin van de Houtribdijk bij Lelystad.

Voor de detaillisten: het kunstwerk telt 18.245 stalen hoeklijnen, 547 knooppunten en 14.284 bouten. De reus zit met zijn lichaam dicht bij de grond. "Als de zeespiegel stijgt, zal de man natte voeten krijgen, in stilte de horizon aanschouwend."

De Batavia

Even later sta ik bij de replica van de Batavia waar de outlet Bataviastad naar is genoemd. Het is te koud om er lang naar te staren. De outlet op zijn beurt is weer een imitatie van een vestingstadje. Veel nep dus, maar dat is de koffie met appelgebak in de Taveerne naast de Bataviawerf zeker niet. En belangrijk, het is er warm en je mag er gebruik maken van de toiletten in de museumachtige entree ernaast. Wat een luxe voor een wandeling in januari. 

Ik wist niet dat Lelystad een boulevard had, maar de brede wandelstrook langs de waterkant krijgt nu toch die uitstraling. Zeker als ik vierhonderd meter verder de ronde Lelystad Bataviahaven bereik. Hoewel Noah's Ark zeker een bliktrekker is gaat de meeste aandacht niet uit naar de overige schepen. Nee mijn interesse gaat naar het gigantische appartementengebouw aan de haven dat als een eiland buiten de wijken van Lelystad aan het Markermeer staat. Op een of andere manier hangt het hele complex wat los in de ruimte.

een beetje boulevard gevoel met links het museum Batavialand

Bataviahaven

Bataviahaven met op de achtergrond Noah's Ark

Werkeiland

Na de Bataviahaven neemt de indrukwekkendheid van de boulevard af. De huizen aan de Saerdam hebben zelf wel een mooi uitzicht over het Markermeer, maar hun aanblik vertraagt het wandeltempo niet. Tranend van de koude zuidwesten wind blijft er niets meer over van het boulevardgevoel.

Saerdam, einde boulevardgevoel

Twee kilometer verder langs de Oostvaardersdijk bereikt de route pas weer enige bebouwing in de vorm van een maritieme werkhaven, het Wortmangemaal en voormalig werkeiland Lelystad-Haven.

fris geschilderde betonning in de maritieme werkhaven

Bij de maritieme werkhaven kijk ik kort naar de gigantische afmeting van de drie windmolenvleugels die op een ponton zijn aangevoerd. Zo zie je pas echt goed hun omvang.

Het hoogteverschil is goed te zien bij de Noordersluis vlak naast het Wortmangemaal

Vorige week liep ik aan het eind van de middag over de brug bij het begin van de Lage Dwarsvaart waar deze zich in het bos de Hollandse Hout afsplitst van de Lage Vaart. Vandaag loop ik er bij het Wortmangemaal weer over. Nu aan het einde van de vaart waar het gemaal het water over een vijf tot zes meter hoogteverschil het Markermeer in pompt. 

Wortmangemaal

De naam Wortman ben ik vandaag nu al twee keer tegen gekomen. Wie is Wortman eigenlijk? Op Wikipedia lees ik dat het Gemaal Wortman is genoemd naar dr. ir. Hendrik Wortman (1859-1939). Van 1919 tot 1929 was Wortman directeur-generaal van de Dienst der Zuiderzeewerken, die tot taak had de polders aan te leggen. Op 13 september 1956 werd de ringdijk om de polder Oostelijk Flevoland gesloten. In november 1956 werd het Gemaal Wortman in bedrijf gesteld. Op 27 juni 1957 viel Oostelijk Flevoland officieel droog.

Bij het gemaal maakt een groot bord mij duidelijk dat ik het 'Werkeiland' betreed. Geen idee. Dus toch maar even lezen op een informatiebord en internet. 

Lelystad-Haven is de oudste wijk van de Lelystad. Het is een vroege zelfstandige kern, in 1951 ontstaan door de bouw van de eerste huizen voor de pioniers die aan de drooglegging van Oostelijk Flevoland werkten op het zogenaamde 'Perceel P', later 'Werkeiland Lelystad-Haven'. Zo ontstond een kleine nederzetting met een stuurhuis, een kantine die dienstdeed als dorpshuis en houten barakken voor de arbeiders. Voor de ingenieurs waren er stenen huizen, later werden er ook arbeidershuisjes gebouwd.

De route daalt de dijk af en slingert zich nu door de nieuwere delen van Lelystad-Haven en bereikt de eerste uitlopers van Het Bovenwater. Het einde van de tocht komt naderbij. De gang blijft er in waardoor het fotograferen zich beperkt zich tot snelle impressies.

Hollandse Hout met de auto

Met het bereiken van de auto aan het begin van de wijk de Hollandse Hout komt er een eind aan dit 'ommetje Lelystad' in twee delen. Van alle kanten heb ik de stad nu kunnen bekijken. Naast een overvloed aan bossen was ik vandaag geïmponeerd door het appartementencomplex bij de Bataviahaven. Voorlopig heb ik Lelystad nu wel voldoende gezien. De volgende keer weer naar de open landbouwstroken richting het Ketelmeer.

in de Goudkust zag ik deze ontwikkeling naar een woke mens
ze hebben ook alles in Lelystad 

Zie al mijn wandelingen in Nederland