Veluwe Zwerfpad: wandelen van Elspeet via Elspeetse Heide naar Vierhouten visa versa

  Rollende Heide

Zondag 16 en vrijdag 21 maart 2025
± 15 kilometer

de Vossenberg

Zondagsrust

Kwart voor tien, het is nog stil in Elspeet. Alleen door enkele kerkgangers wordt ik ingehaald. Het hoedje in de hand op de fiets of al op het hoofd in de auto. Allen op weg naar de volle parkeerplaats rondom het nieuwe kerkgebouw dat op een paar honderd meter scherp afsteekt tegen de felle maartzon. 

Klokgelui roept de gelovigen op tot de dienst van de Hersteld Hervormde Gemeente. Voor de rest is het rustig als ik door de weilanden mijn afstand tot de gelovigen vergroot. Als ik een uitloper van het Elspeterbos in duik zwijgen ook de klokken. Ieder is in zijn eigen wereld.

Duo-verslag

Dit verslag is grotendeels mijn verslag van zondag 16 maart. Judith was toen nog uitslapend van haar lessen in Zutphen en daardoor genoot ik de stilte van een solitaire tocht. Vandaag vrijdag 21 maart hebben we dit mooie pad gezamenlijk gelopen. Opnieuw in de zon en nog even mooi als vijf dagen geleden. Een mix van twee wandelingen tussen Elspeet en Vierhouten. Hier en daar is ik dus wij, wik of wijk.

Omdat ik op zondag al 500 meter na de start verkeerd liep laat Judith nu de juiste route in Elspeet zien. Daardoor zie ik de Elspeetse schaapskooi toch nog. 

Stenen tafel en Vossenberg

Langs de zuidrand van hei brengt een dubbel zandpad ons naar de Stenen Tafel die op mijn kaart is geaccentueerd. De tafel is aangeboden aan ons, wij de wandelaars. En wel door een trits van wandelondersteuners: NIVON, ANWB, NWB, KNBLO, NTKC, Stayokay, en zelfs SCOUTING, OLV, Te Voet, Voetveren, 3VO, NKBV. 

Daar wordt je wel even stil van. En dat alles als een monument ter herinnering aan het 25-jarig bestaan van het wandelplatform LAW (Lange Afstands Wandelpaden) in 2005. Op de gladde bovenkant is een kaart van Nederland gegraveerd met daarop de langeafstandswandelpaden. Of er veel aan deze tafel gerust en geluncht wordt weet ik niet, want je moet een redelijk uitgeharde kont hebben als ik de rotsblokken zie die als stoelen bedoeld zijn. 

Na de tafel beginnen de rollende kilometers. Eerst nog twee kilometer min of meer vlak waarbij we dwars over de hei naar de oostelijk bosrand trekken. Onderweg maak ik foto's van de hei en van dode bomen die als verstijfde ballerina's hopen op een eeuwig leven.

Met het bereiken van de oostrand zie ik om mij heen flinke glooiingen in het heideterrein. Vanaf een replica grafheuvel leidt de route opnieuw de heide in en bedwingen we twee collen waarvan de Vossenberg vanaf 35 meter boven Nieuw Amsterdams Peil de omgeving domineert. Samen met een groep mountainbikers geniet ik op zondag van het uitzicht, ieder tevreden met zijn beklimming zo hoog boven de Amsterdammers.

de Vossenberg

panorama vanaf de Vossenberg

Paasheuvel

In de noordoosthoek van de hei verlaat het pad het open terrein en wordt de weg naar Vierhouten omgeven door speelterreinen en groepsonderkomens van de Paasheuvelgroep. Van de Paasheuvel heb ik in het verleden wel eens gehoord. Het beeld van een socialistische beweging en het angstgevoel van een vakantiekolonie van voor en net na de Tweede Wereldoorlog roept het bij mij op.

De Paasheuvel

Nu ik het gebouw en het openlucht theater zie is er toch een aanleiding om de achtergrond wat concreter na te lezen op Wikipedia:

De Arbeiders Jeugd Centrale (AJC) was tussen 1918 en 1959 een socialistische jeugdbeweging, opgericht door de Sociaal-Democratische Arbeiderspartij (SDAP) en het Nederlands Verbond van Vakverenigingen (NVV). De AJC had tot doel de arbeidersjeugd op te voeden en te ontwikkelen. Het socialistisch cultuurideaal werd gerealiseerd met traditionele omgangsvormen, zonder drank en tabak, en met lichaamsbeweging, volksdans, muziek en lekenspel.

openlucht theater van de Paasheuvel

In 1922 werd door de A.J.C. een kale heuveltop op de heide in Vierhouten aangekocht. De heuvel stond volgens de toenmalige Vierhouter bevolking bekend onder de naam “De Paasheuvel”, omdat er in vroeger tijden met Pasen vuren op de top werden gestookt. Op en rond de heuvel werden tentenkampen ingericht, waar de A.J.C.-ers gedurende hun vakantie verbleven. In juni 1923 werd er op deze heuveltop het kamphuis "Paaschheuvel" gebouwd, dat in december feestelijk in gebruik werd genomen.

Het kamphuis “De Paaschheuvel” was de trots van de A.J.C. Margot Vos schreef er een lied over met verschillende tijdgebonden 'sch'-s.

Keerpunt

Tastend door Vierhouten zoek ik op zondag mijn weg naar een pauzeplek. In het verleden liep ik naar mijn idee daar zo tegenaan. Nu laten mijn horecazintuigen mij in de steek. Gelukkig is Vierhouten te belopen. Als je maar lang genoeg de buitenrand volgt kom je vanzelf binnen een halve kilometer in het centrum. Om in stijl te blijven valt de keuze op restaurant de Vossenberg waar ik tegenover een bronzen hertenkop plaats neem. Net als op zondag zijn er ook vandaag op vrijdag voldoende terrassen open.

Voor de terugweg heb ik tijdens de pauze een nieuwe route met afkortingen gevonden. Daarmee is er weer een uitdaging om zonder markering de weg door de hei te vinden tot hij halverwege weer op het Zwerfpad aansluit. Bij het dorpshuis knikt een hert ons aanmoedigend toe voor deze beslissing. 

De keuze pakt goed uit. Met een omtrekking van de Vossenberg slingert de terugkeerroute zich om de heuvels heen en tussen de glooiingen door over de hei. Mooi om het weer vanuit een andere waarneming terug te beleven. 

de vergraste zuidzijde van de hei

Bij de rand van het Elspeterbos heeft het zoeken naar afkortingen naar de auto opnieuw voor een andere route gezorgd. Nu gaat het via een smal paadje met de naam Bosrand naar de Nunspeterweg. Daar oversteken en op gevoel nog wat zigzaggen door het bos en zo staan we een uur en een kwartier na de aanmoedigingen van het Vierhouter hert naast de auto. Het lijkt wel een oriëntatieloop. Je zou bijna vergeten dat je hier kwam om te wandelen.

Zie al mijn wandelingen in Nederland