Grote Rivierenpad; wandelen van station Tiel naar station Hemmen-Dodewaard

Van Tiel naar station Hemmen-Dodewaard

26 november 2015

Waalbandijk

de Waalbandijk bij Beneden-Leeuwen gezien vanaf de Prins Alexanderbrug

Bandijk
Bandijk, bandijk, bandijk. Bijna 23 kilometer over de Waalbandijk. Hoe kan dat? Waarom heten die dijken allemaal Waalbandijk. Wat betekent bandijk dan? Het was me ook al opgevallen tijdens de wandelingen over het Maarten van Rossumpad: de Maasbandijk bij Kerkdriel of de Rijnbandijk bij Kesteren. Frank wist het ook niet en Jack al helemaal niet. Dan maar naar Wikipedia:

De winterdijk of bandijk is de dijk langs een rivier die bij hoge afvoeren overstroming van omliggende gebieden voorkomt en de rivier in het stroomprofiel houdt.... Het zijn zogenaamde primaire waterkeringen, want achter deze dijken liggen polders, die beschermd moeten worden tegen overstromingen. Anders dan de zomerdijk is de winterdijk daarom hoog genoeg om de hoogst voorkomende waterstanden tegen te houden.....Veel van deze dijken zijn verstevigd, verbreed en opgehoogd na de hoge waterstanden en dreigende doorbraken aan het einde van de 20e eeuw. 

De naam winterdijk is afgeleid van het feit dat de hoogste waterstanden vaak in de winter bereikt worden....De verklaring voor de naam bandijk voert terug op de samenvoeging van ban(ne), in de zin van rechtsgebied, en dijk. Daarmee werd aangegeven dat deze dijk gerechtelijk geschouwd werd: de controle van het Waterschap op de toestand van de dijk. 

Zo, dat loopt meteen een stuk beter. Verder maar weer op deze heerlijk zonnige dag in november. Weg is de grauwheid van de laatste dagen, uit gaan de jassen. Prachtig wandelen in dit dijkenland.

Ter Navolging
De vorige keer dat we op station Tiel instapten was het voorjaar en kwamen we net terug van de 'high tea' met bier en borrelnootjes bij trouwe bloglezer Mirjam. Een gewaardeerde uitnodiging en een mooie afsluiting van de wandeling van Geldermalsen naar Tiel. 

Ik had toen het idee dat we ons bij het station zo'n beetje in het centrum van Tiel bevonden. Vandaag, al lopend naar het veer over de Waal, merkten we dat het station tegenwoordig wel centraal in de gemeente Tiel ligt maar zeker niet in het oude centrum. Daar kwamen we nu pas langs.

Op weg daar naar toe passeerden we een oud kerkhof, dat net als het station ooit buiten de bebouwde kom heeft gelegen. Op de toegangspoort staat de naam of oproep 'Ter navolging'. Als je dat verkeerd uitlegt lijkt het of er wordt uitgenodigd je hier bij de reeds aanwezigen aan te sluiten en je voor het laatst te ruste te leggen. Toch ligt dit niet eens zo ver van de waarheid. 

In de achttiende eeuw wilde men een eind maken aan het begraven in de kerk of binnen de stadsmuren vanwege de geuren en de kans op ziektes. Het idee van begraven buiten de stad was blijkbaar revolutionair. De Tielse jurist van Leeuwen kreeg er een 'Gouden Eerprijs' voor en heeft vervolgens het 'Begraafgenootschap Ter Navolging' opgericht. Wat hij toen niet kon bevroeden was dat de begraafplaats nu weer midden in de bebouwing ligt en een groene rustplek vormt.

Waal

Eindelijk weer langs een echte grote rivier. Niks mis met de Linge, maar toch niet direct een rivier die je verwacht op 'het Grote Rivierenpad'. Maar vandaag klopte het weer. Druk scheepvaart verkeer, een veer dat er tussendoor manoeuvreert, werven, hoge hijskranen afstekend tegen het zonlicht, uiterwaarden, dijkhuizen, grote rivierbrug.

de Waal bij Tiel met op de achtergrond de pijlers van de Prins Willem Alexanderbrug

Die rivierbrug was de Prins Willem Alexanderbrug. Hij lijkt al dichtbij als je met het veer bij Tiel oversteekt naar de zuidoever. Maar het is nog even leuk vijf kilometer via de dijk en het dorp Wamel voordat je er bent. Nadeel is het verkeer, dat op de brug langs je raast, maar dat wordt gecompenseerd door het panorama. 

Verschoven wereld 
Vanaf de brug zie je in noordelijke richting prachtig de stuwwallen langs de Rijn. Stoer wees ik Frank op de skyline van Wageningen met de vermeende universiteitsgebouwen. Later op de dag moest ik erkennen dat het richting Amerongen moet zijn geweest met verder naar rechts de hogere gebouwen van Rhenen. Dat bleek toen we bij de overgang over de A15 vlakbij het eindpunt station Hemmen-Dodewaard, het stuwloze deel van de Gelderse Vallei vaststelden aan de horizon. Ach, op zo'n afstand zit je er zo 15 km naast. Kan gebeuren. Als je het maar overtuigend aanwijst verschuift de wereld waar je bij staat. 

Jagers in de aanval

Onderweg naar het dorpje IJzendoorn zien we hoe een groepje jagers als een infanteriegroep in verspreide formatie over een weiland trekt. Wij volgen op de flank van de groep in de aanvalsrichting. De vijand heeft blijkbaar goede sensoren uitstaan want er vliegt of rent niets in paniek weg. Als het einde van het 'aanvalsdoel' is bereikt wordt er dan maar een sigaret opgestoken en de honden verzameld. Wij lopen verder en passeren wat zo juist nog een schootsveld was. De four-wheel drives worden opgeroepen en even later moet ik terriër Jack 'aan de voet' roepen om ruimte te maken voor de voertuigen op hun weg naar een nieuw missiegebied. Het motorgeronk sterft weg. Stil is het weer.

overnachtingshaven IJzendoorn

Onbenoemde huzaren

Het dorpshuis is gesloten. Geen koffie dus. Even later lopen we daarom alweer langs de overnachtingshaven van IJzendoorn. Hier kunnen binnenvaartschippers aanleggen aan lange drijvende kades om uit te rusten of te wachten op vracht. En ze kunnen even naar het eethuisje De Veerstoep in Ochten. 

Dat doen wij in ieder geval wel en zitten daar prima binnen, achter glas in de warme zon aan de koffie met appelgebak voor een prijs waarvoor je terug wilt komen. Frank herinnert zich hoe ooit de huzaren hier in 1995 tijdens de dreigende dijkdoorbraak druk in de weer waren met zandzakken. De duikers van de genie inspecteerden toen de dijk. We zien een klein herinneringsmonumentje naast het eethuis, maar volgens Frank moet er ook nog iets groters zijn. Van de bediening horen we dat het dichter bij de plek ligt die dreigde door te breken. 

Het klopt. Voordat het pad de Gouverneurspolder in daalt vinden we het herinneringsbord. Helaas, de huzaren van 101 Tankbataljon worden niet met name genoemd. Maar ik geloof Frank, dat ze zich zeer verdienstelijk hebben gemaakt. Er is inmiddels veel veranderd. De huzaren zijn verdwenen. De tanks verkocht. De iele dijk van toen behoorlijk breder en hoger gemaakt. De verdediging tegen het water is tenminste wel goed aangepakt.

Gouverneurspolder

De plannen met de Gouverneurspolder tussen Ochten en Dodewaard zijn ook ingrijpend. Om het water ruimte te geven zullen er grote waterpartijen komen en zal de natuur de ruimte krijgen zich te ontwikkelen. Nu is het nog een aaneenschakeling van kaal gesneden maisvelden zo ver het oog reikt. 

Wij soppen verder over de veerweg en slalommen langs de eindeloze rij plassen. Jack heeft een onlesbare dorst en hapt in elke plas en vergist zich een enkele keer in de diepte, waarna hij een stuk schoner zijn weg vervolgt. Blubberspoor in, blubberspoor uit, het moet een soort intervaltraining voor hem zijn.

scheepswerfkranen bij Druten aan de zuidoever van de Waal

Enorme containerschepen steken hoog af boven de kleinere diepliggende aken

Dodewaard

Naarmate we Dodewaard naderen wordt het minder drassig en verschijnt er asfalt onder de modder. Eenmaal weer terug op de hoge winterdijk houden we nog even stil bij de werf van Ravenstein Container Pontoon. Een half afgebouwd schip wordt door twee kleine slepers gekeerd in de kleine haven terwijl blije werkers van bovenaf kijken of alles goed gaat. Lekker even niks doen en kijken naar de verrichtingen van je collega's. Het lijkt op het opzetten van een tent op de camping, terwijl de omgeving toekijkt.

Op de werf zelf wordt zo te zien een stuurhut in elkaar gelast. Hoe krijgen ze die weer op een schip? Zijn die kranen zo sterk om hem over de gebouwen te tillen? Vragen, die we verdringen en verder lopen naar de mooi onderhouden hervormde kerk van Dodewaard. Het pad laat je deze Romaanse kerk van alle kanten zien door af te dalen in de polder en langs het grote domineeshuis een korte rondgang door Dodewaard te maken.

Einde van een herfstdagwandeling

De kilometers tellen door en met de dalende zon daalt de temperatuur en wordt het grauwer. Het wordt weer een schemerende, stervende novemberdag. Over de Kerkstraat gaat het monotoon en met gevoelige voetzolen verder. Twee keer meldt Frank dat het nog 500 meter is. Bij nader inzien eerst naar het viaduct over de A-15 en dan weer naar het station. Beide keren correct en tevens juist. 

Ah, mooi daar komt de trein. Die trein wacht wel op ons dachten we nog en versnelden niet. Het sluiten van de Arriva-deuren zien we van dichtbij. Helaas vanaf de buitenkant. De machinist heeft ons natuurlijk niet in de uitstappende 1-persoons-mensenmassa ontwaart. Of wilde ons afstraffen voor onze onwil om te versnellen. Of heeft helemaal niet gekeken. Ik denk het laatste. 
We kijken even later toch tevreden langdurig rond vanaf een bank op station Hemmen-Dodewaard. Lekker eindelijk even zitten en stom om je heen kijken. Alles heeft een voordeel.

Alle berichten van onze wandelingen op dit mooie pad staan op mijn pagina Grote Rivierenpad 

Voor al mijn andere wandelingen in Nederland zie: mijn wandelingen in Nederland