Veluwe Zwerfpad: wandelen van De Zwarte Boer in Leuvenum via Leuvenumse Beek naar Hulshorsterzand

Op expeditie

Moerassen, savanne, woestijn
 in zeven kilometer

Zondag 8 december 2024
 ± 16 kilometer

Trillende gele vlakte

Met zes graden boven nul is het niet warm in deze woestijn. Zomers zie je hier de lucht trillen. Vandaag trilt het ook, maar dat zijn wij, van de kou. Dat komt omdat we al tien minuten op een bank naar de flanken van het Hulshorsterzand kijken. Snel de laatste krentenbol naar binnen en dan via een lus over het zand terug. 

We rusten na zevenhalve kilometer over het Veluwe Zwerfpad van restaurant De Zwarte Boer in Leuvenum naar hier. Op de kaart zag dat er eenvoudig door bos uit. De gids beloofde een mooi traject langs de Leuvenumse Beek. Wat we dan nog niet weten is dat het meer dan mooi wordt met verrassend veel water.

entree van de Leuvenumse bossen over de Poolseweg

De start naar de slagboom van de Leuvenumse Bossen aan het begin van de Poolseweg is nog ontspannen. Na een kilometer bereiken we oude vochtige weides of vloeivelden waar de beek langs stroomt als in een uitgesleten goot. Meteen maar even kijken hoe hard dit water stroomt van deze langste beek van de Veluwe, die begint als Staverdense Beek, over gaat in de Leuvenumse Beek en eindigt als Hierdense Beek in het Randmeer. De vochtige weides zijn wel heel vochtig met met kleine meertjes waar eenden zich in hun element bevinden.

Even later gidsen de pijlen ons het bos in. Over en langs de beek slingert het pad. Bruggetjes passeren we en maken foto's in het verlengde van de beek. Maar al snel is het geen gewoon beekje meer, maar een breed meanderende stroom langs omgevallen bomen.

Na een tussenstuk door het bos van een kleine twee kilometer zoekt de route de beek weer op. Alleen nu wordt het menens. Het water blokkeert het pad. Dit gaat de schachten van onze schoenen te boven.

Hoewel de paaltjes in het verlengde van het pad staan moeten we ruime omtrekkingen maken om onze weg te vervolgen in dit winterse moerasbos.

Schitterend om die uitgestrekte plassen tussen de bomen en de begroeide stuifduinen te zien weerkaatsen tegen de grijze wolkenlucht. Huiverend staan de beuken en dennen met hun voeten diep in de kleine meertjes.

Slalommende rondom de brede watervlaktes houden we de paaltjes met de pijlen in de gaten om de richting niet te verliezen. In de zomer staan ze keurig langs het pad, maar nu zijn het een soort boeien midden in het water. Meestal aan stuurboord en een enkele keer aan bakboord helpen ze ons om veilig de weg in dit Nederlandse mangrovenbos te vinden. Prachtig, maar goed opletten anders loop je met water in je schoenen rond.

Savanne en woestijn

Nog opgetogen van deze sompige passages over nieuwe paadjes over hoger gelegen heuveltjes tussen dunne dennetjes leidt de route ons weg van de beek en bereiken we een half open vlakte die op onze kaart paars is ingetekend als de Hulshorsterheide. Als je goed kijkt zie je hier en daar nog een verschrikt takje heide, maar eigenlijk lopen we over een Afrikaanse vlakte begroeid met goudgeel savannegras. Met een beetje fantasie zie je de zebra's kleumend grazen tussen de grove dennen. Of krijg je deze waanideeën door teveel aan CO2? Toch maar even rusten om te kalmeren.

Hulshorstersavanne

We besluiten niet door te lopen naar Elspeet, ons oorspronkelijke plan. Stel dat je er na 16 km achter komt dat de belbus niet komt. Dan mag je nog even 5 km extra wandelen terug naar De Zwarte Boer. Dat scoort niet bij Judith.

Wat ook niet scoort is mijn enthousiasme om een stuk door de woestijn te lopen. Een beetje met de kaart in de hand wordt het al snel een beetje op gevoel en daarna op de tast met Google maps.

Terug in Nederland

Gevoel en Google, G&G, leiden ons terug naar de pijpenstrootjesheide van daarstraks. De donker-Afrika waanbeelden poppen niet meer op nadat we gewoon weer de Veluwe Zwerfpaaltjes in omgekeerde volgorde volgen. De zwerftocht door de moerassen gaat nu ook sneller en goedbedoelde waarschuwingen van tegenliggende wandelaars voor de nattigheid roepen geen angstbeelden meer op.

Nog steeds genietend van dit mooie resultaat van de ophoging van de beekbodem slingeren we tussen de plassen door terug richting de saaie Poolseweg. De afgelopen jaren, lees ik, hebben Waterschap Vallei en Eem, provincie Gelderland en Natuurmonumenten samengewerkt om de waterkwaliteit te verbeteren. Wat voor ons een uitdagende verrassing is staat onder de kop 'Herstel Leuvenumse Beek' al uitgebreid uitgelegd op de website van Natuurmonumenten: 

Waterkwaliteit

De afgelopen jaren werkten Waterschap Vallei en Eem, provincie Gelderland en Natuurmonumenten samen aan een betere waterkwaliteit van de beek. Dat was hard nodig, want met name de intensieve veehouderij rondom Uddel en Elspeet heeft negatieve gevolgen gehad voor de flora en fauna rondom de Hierdense beek.

Oude loop terug

Naast de betere waterkwaliteit kreeg de Leuvenumse beek ook zijn oude loop weer terug. En dat met beperkte machinale ingrepen, de natuur zelf gaf mede vorm aan het hernieuwde beeklandschap. Op zeven plaatsen werden in de bedding hopen zand gelegd, afkomstig uit het nabijgelegen Hulshorsterzand. Het water transporteerde het zand en zo ontstond een ondiepere bedding. Al slingerend zoekt de beek nu zijn weg door het bos en stroomt vrijelijk over. Een nieuw, dynamisch beekdal dat veel meer water vasthoudt dan voorheen. Vooral bij heftige regenval kunnen ineens flinke stukken bos onder water komen te staan, waarna het water geleidelijk afzakt naar het grondwater. Zo draagt het systeem bij aan de waterconservering en voorkomt het eventuele wateroverlast benedenstrooms.

Oké, we hadden het kunnen weten. Maar gelukkig wisten we het niet en waren de verbazing en de beleving veel mooier. We zijn inmiddels op het droge aangeland en rusten kort op een bank om bij te komen.

Nog een laatste stuk over de lange Poolseweg en dan uitrusten bij De Zwarte Boer met ouderwetse kroketten op bruin brood. Een mooi einde van deze expeditie.

Zie al mijn wandelingen in Nederland