Romeinse Limespad: wandelen van Zoeterwoude-Dorp via Leiden naar Oegstgeest

  Doorkruising Leiden

Zaterdag 28 december 2024
16 + 1,5 kilometer

De Burcht van Leiden

Kennismaking met Leiden

Waarschijnlijk beledig ik veel Leidenaren, maar bij het kijken naar een witte lage rondvaartboot, die de Herengracht op draait krijg ik een sterk Amsterdamgevoel. Ook verderop in de binnenstad bij de ontmoeting met Rembrandt van Rijn denk ik eerst aan zijn overlijdensplaats. Pas na herhaling van standbeelden en kunstzinnige verwijzingen dringt het tot mij door dat hij hier geboren is. Toch leerzaam zo'n wandeling door Leiden. Je korte geheugen komt er sterker vandaan.

Herengracht Leiden

Dorp

Onze verkenning van de sleutelstad start buiten de gemeentegrens bij het eindpunt van de vorige wandeling, Bushalte Zoeterwoude-Dorp. Bushalte met een hoofdletter omdat dit de enige bushalte van 'Dorp' is. Bij de bushalte daal je via een trap af naar het dorp op polderniveau. Het voetpad negerend dringen we, regelmatig achterom kijkend, 'Dorp' binnen over de Westeindseweg op weg naar de Dorpsstraat.

Deze Dorpsstraat nodigt uit, belooft veel en na een paar foto's krijgen we de indruk dat we alweer buiten staan, de eerste kilometer gaat altijd snel.

Nagestaard door een stier gaat het langs een aaneenschakeling van ophaalbruggetjes langs een wetering het dorp uit.

Oordrandverkenning

We slingeren het Dorp uit in noordelijke richting, vallen de A-4 aan over de Europaweg en bereiken de gemeentegrens van Leiden. Hemelsbreed is het centrum van Leiden maar 3,5 km van hier. Toch hebben de routemakers schrik gehad voor een rechtstreekse doortocht. Misschien willen ze ons zo snel mogelijk in contact brengen met de noordelijke grens van het Romeinse Rijk, de Oude Rijn. Of misschien was het moeilijk een mooie route te vinden. Tijdens de busrit was ons al opgevallen dat in Leiden straten met oude huizen uit het begin van de vorige eeuw abrupt worden onderbroken door moderne kantoor- en appartementsgebouwen. Liefst meteen minstens zes verdiepingen hoog. 

voormalig Kruisherenklooster op de grens van Zoeterwoude en Leiden

Heel voorzichtig betreedt het pad de buitenrand van Leiden. Een soort aftasting. Aftastend zijn ook de straatnamen. Na de A4 dalen we via de Kruisherenweg af naar de Vrouwenweg en passeren het oude Kruisherenklooster. Wat moet een Kruisherenklooster aan de Vrouwenweg? Volgens Wikipedia als Studiehuis voor Philosophie. Ik geloof alles. Tegenwoordig wordt er nog steeds gestudeerd, het is nu een studentenhuis.

Vrouwenvaart

Het pad langs de Vrouwenvaart brengt ons soepel naar het Rijn-Schiekanaal, maar laat ons niet toe tot de bebouwde kom. De illusie van het groene hart wordt nog iets opgerekt aan de oostkant van het kanaal waar we door het moerassige Cronesteynpark manoeuvreren.

Oude en Nieuwe Rijn

Met enig zoeken vinden we het vervolg tussen de moderne Vinex-huizen in de wijk Roomburg. De Romeinse straatnamen herstellen de binding met het Limespad. Na het passeren van de Julius Caesarlaan is het even zoeken op de eenvoudige Besjeslaan. Maar bij het bereiken van het Claudiuspad geeft dat opnieuw moed om park Matilo te betreden. En daarmee zit je weer echt op de grenzen van het Romeinse Rijk:

         Archeologisch Park Matilo 

Tussen de wijken Roomburg en Meerburg in Leiden ligt Archeologisch Park Matilo. In het begin van onze jaartelling hebben de Romeinen hier een fort gebouwd: castellum Matilo. Dat ligt nu onder het park verborgen. In afwachting van betere archeologische technieken blijft alles voorlopig onder de grond. Om toch iets van het Romeinse verleden zichtbaar te maken, is een park aangelegd. Middelpunt is het fort. De hoge aarden wallen met wachttorens wekken het tot leven. Over de Limesweg stap je er zo binnen. 

Tientallen berkenbomen verbinden de verschillende sferen met elkaar. Ze roepen herinneringen op aan het oude moerasbos. In dit Hollandse landschap plaatsen de Romeinen op strategische plekken tamme kastanjes. Die staan nu ook bij enkele kruispunten van de Limesweg in het park. (bron: website Park Matilo).

park Matilo op een zomerse dag (foto van de website)

De berken en de kastanjes hebben wij niet opgemerkt, wel de Italiaanse cipressen. Mooi.

Castellum Matilo in de winter

Minder indrukwekkend is de voortzetting langs de Romeinse grensrivier, de Oude Rijn, die een paar honderd meter verder wordt ingeruild voor de Nieuwe Rijn. Of die er al was in de Romeinse tijd vertelt onze gids niet. Aan de verschillende huizenrijen langs het Utrechtse Jaagpad te zien is de bouwkunst na de Romeinen blijven steken. 

Jaagpadbruggetje

Rijnbrug

blik over de Nieuwe Rijn richting centrum

Centrum binnen de singels

Pas echt mooi wordt het in het centrum, het gebied binnen de singels. Prachtige gevels passeren we, hier en daar met opschriften over de vroegere nering. Opvallend veel drank gerelateerde bezigheden achter de façades.

Limonadefabriek en Agent Hengelosche Bierbrouwerij

Agent der Zuid-Hollandse Bierbrouwerij

BROODFABRIEK DE VOORZORG

Wijnhandel G. Kuperus

Op de Nieuwe Rijn slaan we net voor de weekmarkt de Hartesteeg in om aan het einde te genieten van het aanblik op de Hooglandse Kerk. Mooie laat middeleeuwse omgeving hier. Nog ouder wordt het als we tweehonderd meter verder de Burcht van Leiden bereiken. Even pauze na al deze mooie straatjes en monumenten in Café de Burcht.

gevels aan de Nieuwstraat

Hooglandse Kerk

Burgpoort

Café De Burcht

Gesterkt door appelgebak beklimmen we de Burcht en zien uit over de binnenstad. Mooi deze oorsprong van de stad.

de Burcht van Leiden

in een vlak land kun je zelfs vanaf een lage heuvel over de stad kijken

blik naar de binnenkant van de burcht

Via de andere kant verlaten we de Burcht en bereiken de andere vork van de Rijn, de Oude Rijn. Goed om te beseffen dat Leiden is ontstaan langs de oude versie van de huidige Rijn. Je krijgt overigens niet het gevoel van een rivier, want hier hebben de Oude en de Nieuwe Rijn het formaat van een gracht.

Oude Rijn vlakbij de Burcht

Het vervolg van de route slingert door verschillende stegen vol met winkels naar de Pieterkerk en het bijbehorende kerkhof. Van dat kerkhof merk je niets, omdat het aan de huizen te zien al heel lang een straat is.

Bagels and Beans in de Maarsmansteeg

gevel aan het Pieterskerkhof

Pieterskerkhof

Gravensteen, voormalige stadsgevangenis

Pieterskerk voor de betere evenementen

Grachten blijven ons begeleiden. Langs de monumentale gevels van de Rapenburggracht naar de kleinere die de Groenhazengracht omzomen.

Academiegebouw aan het Rapenburg

Rapenburg

gevel aan het Rapenburg

Groenhazengracht

Doelenpoort aan de Groenhazengracht

Na de Doelenpoort brengt deze prachtige toeristische route ons naar het Rembrandtplein waar de schilder in zijn jonge jaren rondrende.

Na de Rembrandtbrug over het Galgewater botsen we tegen de schilder zelf op. Hij gaat geen stap opzij dus passeren wij hem links en gaan verder langs de rand van de oude binnenstad via de Morssingel en de oude Morspoort. 

Galgewater met de schuin afgemeerde bruine vloot

Morspoort

Overal even kijken, onze voortgang vertraagt door al dit schoons. Frank stelt een tweede rust voor voordat we aan de afsluitende kilometers de stad uit beginnen. Dit keer bij Café Visscher. 

Met de onderdoorgang van het spoor verlaten we echt het oude Leiden en zwerven nog door een mix van vooroorlogse huizen en moderne appartementen in de Boerhavebuurt om via parken af te kicken en de stad te verlaten. 

Maredijkmolen vlakbij het Heempark

Kikkermolen net na het Heempark

Kasteel Oud Poelgeest

Het Heempark wordt afgelost door de ijsbaan en via de tuinen van Kasteel Oud Poelgeest bereiken we Oegstgeest. We gaan echter niet Terug naar Oegstgeest, want de route sputtert nog wat tegen met een tocht door de Leidse Hout. Daarna houden wij deze kennismaking met Leiden definitief voor gezien en nemen de kortste route terug naar Leiden Centraal. Het is letterlijk mooi geweest.

voorzijde Kasteel Oud Poelgeest

Zie al mijn wandelingen in Nederland