Walk and See: Hermannshöhen: wandelen van de Clever Schlucht bij Borgholzhausen naar Peter auf 'm Berge bij Bielefeld

Boshut speciaal

Vrijdag 25 mei 2023

17 kilometer wandelen van de Clever Schlucht bij Borgholzhausen naar hotel Peter auf 'm Berge west van Bielefeld.

14 km fietsen in omgekeerde richting.

Stichtelijke Boshut 1

Wat je in de paar bossen van Nederland niet echt tegenkomt zijn schuilhutten of boshutten. Op de Hermannshöhen zie je ze om de paar kilometer. Sommige zijn echt nog splinternieuw en andere staan er al ettelijke jaren. Ook afwijkend van Nederland is dat deze vrij toegankelijke gebouwtjes vrijwel ongeschonden zijn. Ik heb er pas één gezien met een beetje graffiti. En dat wordt weer gecompenseerd door een beeld dat mijn Nederlandse verwachtingspatroon ver overstijgt. In die hut staat bij mijn passeren om 10 uur 's morgens een tafel met een tafelzeil en daarop een met water gevulde wekfles met echte pioenrozen, omlijst met waxinelichtjes. Twee brochures over het 'Offene Gartenpforten in der Ravensberger Landschaft'-project maken het compleet. Hier moet een zeer gedreven aanhanger achter zitten van dit project tot natuurherstel via private tuinen. Bewonderenswaardig.

Stichtelijk zijn ze ook die hutten. Bij deze hut op een balk de geschreven tegeltjestekst: Die Zeit nimmt mit und geht vorbei, Herzen heilen und gehen entzwei. Welk liefdesverdriet hier achter zit mogen we zelf invullen. Hoeveel tranen zitten er verborgen in deze hut?

Ik lees net op internet dat pioenrozen symbool zijn voor liefde en romantiek. Wie wil mij hier naar binnen lokken? Aparte hut, toch maar doorlopen.

Onderbroken kam

Vanochtend moest ik zelf ook huilen. Maar dan van de kou. Om acht uur zit ik met blauwe handen en tranende ogen op de fiets. Ik ben dan al uren op. Gisterenavond ben ik vroeg gaan slapen en wordt daarom al om halfzes wakker. Wat ga je dan doen? Ik heb maar een beetje gelezen op mijn e-reader over een fietstocht langs de rivier de Ems in het noordwesten van Duitsland. Veel nieuwe informatie over de geschiedenis van Noordoost-Groningen en Ost Friesland rondom de Emsmonding. Je zou er zo gaan fietsen. Dat komt goed uit. Eerst mag ik hier 14 km fietsen naar de Clever Schlucht van gisteren en dan 17 km te voet terug naar Peter auf 'm Berge.

Wat is het hier mooi wandelen over de Hermannshöhen, want het blijft bijzonder om rond tien uur 's ochtends door een stil bos te lopen. Pas twee mensen tegengekomen. Mooi wandelen in deze ochtendrust. Als ik de pioenrozen-hut gepasseerd ben daalt het pad weer flink om een asfaltstraat over te steken en aan de andere kant weer omhoog te gaan. De smalle heuvelrug van het Teutoburger Wald wekt zonder nauwkeurige bestudering de indruk van een ononderbroken kam. Niets is wat het lijkt. Om de paar kilometer is er een slenk of een breder uitgesneden onderbreking van de kam. Al vanuit de oudheid zijn dit de plekken waar de paden en wegen zijn gevormd om zo het noorden en het zuiden te verbinden. Dat is ook nodig, want het Teutoburger Wald vormt net zo'n scheiding als bij ons een rivier. Voor de wandelaar betekent het om de paar kilometer flink dalen en aan de andere kant weer leuk omhoog. Honderd daal- en klimmeters per keer zijn geen uitzondering.

bijna weer terug op de kam

Het duurt even voordat je weer terug bent boven op de kam, maar dan kun je opnieuw ver om je heen kijken door de openingen tussen de bomen en bij net gekapt bos.

Kaffeemühle

Op de wandelwegwijzers wordt de afstand naar de "Kaffeemühle" steeds korter. Geen idee wat ik daar kan verwachten. Toch laat het woord Kaffee mij hopen op een eerste echte rust met een cappuccino. Na zeven kilometer met twee keer klimmen en dalen laat ik daarom het stille hotel-restaurant Grünwalde voor wat het is. Ik ben te lui om uit te zoeken of ze stiekem toch open zijn. Over twee kilometer zal de Kaffeemühle op mijn pad verschijnen. Dat doet hij ook in de vorm van een uitzichtspaviljoen uit het begin van de 19e eeuw aangeboden door de rijke koopmansfamilie Hagedorn.

"Kaffeemühle" vanaf de zijkant

Op een informatiebord lees ik dat die familie in de Keizertijd hier een landschapspark liet aanleggen met een ponybaan, een wandelallee en zelfs een rodelbaan. Erg geliefd bij de burgerij uit die tijd. Echt een zondagskraker. In de volksmond werd het paviljoen vanwege de gelijkenis Kaffeemühle genoemd. De bevolking was er Hermann Hagedorn zo dankbaar voor dat ze voor zijn 68ste verjaardag een monument hebben aangeboden. Zonder koffie heb je wat meer tijd om je in de geschiedenis te verdiepen. Anders had ik dit misschien allemaal niet geweten.

dit is het monument voor Hermann Hagedorn

Vanaf het paviljoen boven heb je een mooie zichtlijn op het stadje Halle.
Beneden is het Hagedorn Denkmal te zien.

Dan maar verder naar het volgende doel op de richtingsborden: de Werther Schanze. Onderweg passeer ik een verborgen HansenGrietjehuisje en een openluchtpodium voor zingen in het bos waar Walther von der Vogelweide wordt geëerd. Die leefde in de 12e eeuw. Het wordt steeds heftiger in dit bos. Tenslotte daal ik in alle openheid door mooie akkers naar de derde asfaltweg zonder koffie.

Lerne leiden ohne zu klagen

Stichtelijke Boshut 2

De zon schijnt inmiddels zo weldadig dat ik onder het klimmen naar de Hengeberg de Werther Schanze volledig mis. Op die Hengeberg laat het hoogste punt van 316 meter nog ruim anderhalve kilometer op zich wachten. Het loopt mooi op deze kam, maar toch even een break met een horecaloze rust met mijn laatste bidonwater.

Het missen van de Werther Schanze kom ik te boven, want na de Hengeberg wordt nu op de borden de zogenaamde Schwedenschanze boven op de 306 meter hoge Bussberg aangekondigd. Vlak bij deze Schanze, een verdedigingswal, staat de Kaiser-Friedrich-Gedächtnishütte.

Kaiser-Friedrich-Gedächtnishütte

Het verhaal van deze geliefde Keizer is echter een tranentrekker. Hij werd pas op latere leeftijd kroonprins toen zijn kinderloze oom, koning Frederik Willem IV, in 1861 overleed en de vader van Friedrich, Wilhelm I, koning van Pruisen werd. Deze Wilhelm I werd na de Frans-Pruisische oorlog in 1871 door de Duitse Bond zelfs tot keizer benoemd. Friedrich had zich inmiddels verdienstelijk gemaakt als militair en was geliefd om zijn liberale ideeën. In 1887 werd bij Friedrich keelkanker geconstateerd. Toen keizer Wilhelm I in 1888 overleed en Friedrich op 8 maart de troon besteeg was hij al terminaal ziek. Negenennegentig dagen heeft zijn keizerschap geduurd. Op zijn sterfbed zou hij tegen zijn zoon Wilhelm II gezegd hebben Lerne leiden ohne zu klagen.

Dit is de inscriptie op de zijkant van de huidige Kaiser-Friedrich-Gedächtnishütte boven op de Bussberg. Deze uitspraak sluit aan bij een rij van Pruisische 'deugden'. Oorspronkelijk bij de opening in 1912 zat er op die plek een bronzen plaquette met de beeltenis van keizer Friedrich. Kort na de Eerste Wereldoorlog, en daarmee het einde van het Duitse Keizerrijk, werd die plaquette gestolen. Ik neem aan dat Lerne leiden ohne zu klagen toen op alle gebieden van pas kwam. Ook voor Keizer Wilhelm II die naar Doorn in Nederland vluchtte.

Peter auf 'm Berge

Op weg naar het eindpunt negeer ik een klein reclamebord dat mij wenkt naar restaurant Bergfrieden. Het is maar 500 meter van het pad verwijderd staat er. Dat is dus 1 km extra, maar aan de hoogtelijnen op mijn kaart zie ik ook honderd meter extra dalen en dus ook weer honderd meter extra klimmen om terug te komen. Dan drink en eet ik wel wat bij het eindpunt van vandaag op het terras van hotel Peter auf 'm Berge waar ik afgelopen nacht sliep.

Zonder veel rusten schiet het lekker op. Al om twee uur zit ik bij Peter op z'n berg met een flinke cola en Apfelstrudel als lunch. Wel met slagroom anders val ik teveel af.

Bij Peter auf 'm Berge kan ik mijn boeking niet met 1 nacht verlengen. De eigenaar wijst mij als mogelijk alternatief op hotel Rehkitz even ten noorden van Halle. De boeking lukt en zo kan ik er nog een wandeldag aan vastplakken. Maar voordat ik naar Rehkitz ga eerst de fiets ophalen bij de Clever Schlucht waar ik hem vanochtend achterliet.

Toetje

Als ik bij Rehkitz aankom is het nog te vroeg om in te checken. Daarom maar een bewegingstoetje; met de fiets naar het nabijgelegen stadje Halle (Westfalen). Gisteren en vandaag ben ik er al twee keer over de doorgaande weg doorheen gereden en zag flitsen van vakwerkhuizen. Hoe het er echt uitziet wil ik nu wel eens weten. Het centrum, en speciaal het kerkplein, is de fietsmoeite meer dan waard. Daar kan menig Nederlands dorp jaloers op worden.

Ik loop nog wat rond, koop twee lunchpakketten voor morgen en besluit om halfvijf terug te fietsen naar Rehkitz. Wel omhoog natuurlijk. 24 km fietsen en 17 km wandelen, het is genoeg beweging geweest voor vandaag. Ook nog zonder lunch. Dat maken ze in Rehkits meer dan goed met een megaportie asperges, Spargel mit Rührei, Schinken und Salzkartoffeln.