Utrechtpad: wandelen van Cothen, via heel veel Wijk bij Duurstede, naar Leersum

   Denkend aan Wijk

Zaterdag 15 februari 2025
 ± 19 km Utrechtpad plus 2 km aan- en aflooproute, totaal 21 km

aan de Markt van Wijk bij Duurstede

Wijk

Vandaag alle aanleiding om over het woord Wijk na te denken. Van de 19 kilometer Utrechtpad liep ik er 15 binnen de gemeente Wijk bij Duurstede, want bij het nazoeken kwam ik er achter dat Cothen en Langbroek ook bij deze gemeente horen. Er was geen ontwijken aan. Zeker na de 10 km binnen Wijk bij Duurstede zelf, waar naast de haven en het centrum, ook een heel stuk van de Lekdijk, de Prinses Irenesluis en Kasteel Duurstede bezocht mochten worden. Zou de hoofdrouteplanner van het Utrechtpad uit Wijk komen?

Op Wikipedia lees ik: Het woord "Wijk" in Wijk bij Duurstede verwijst naar een historische term voor een nederzetting of dorp. Het woord komt uit het Oudnederlands en betekent "nederzetting" of "plaats waar mensen wonen". In de middeleeuwen werd de stad Wijk bij Duurstede zo genoemd vanwege haar ligging nabij het kasteel Duurstede en haar functie als woonplaats of vesting. Het gebruik van het woord 'wijk' is op veel meer plaatsen in Nederland zo gebruikt. Denk aan de vele plaatsnamen in Nederland die eindigen op 'wijk'; Harderwijk, Katwijk, Noordwijk, Naaldwijk, Waalwijk, Steenwijk, enzovoorts. Genoeg over het woord wijk. Ik neem de wijk anders blijf je aan het uitwijken.

een water drinkend insect? roept u maar

Cothen

Ook in de winter blijft Cothen mooi. Kort nadat ik de auto bij de Petrus en Pauluskerk heb geparkeerd loop ik alweer over de Kromme Rijn naar het punt waar ik het pad de vorige keer verliet. Wat me toen ook al opviel is een soort water drinkend insect. Althans dat is mijn uitleg van het kunstwerk dat ik denk te herkennen in een wirwar van metalen stangen met de kop in de rivier. Ik laat mij graag corrigeren door een betere fantasie.

Beukenlaan met op de achtergrond kasteel Rhijnestein

poortgebouw kasteel Rhijnestein

kasteel Rhijnestein

Net als vorige wandelingen gaat het over de Beukenlaan naar Kasteel Rhijnestein. Het grote verschil met de zomer is dat je het kasteel en het toegangsgebouw al van veraf kunt zien. Geen gebladerte dat het uitzicht belemmert, geen hitte die de gang eruit haalt, geen wandelaars die de weg kwijt zijn. Ook de brug over de Kromme Rijn bij de Protestantse kerk is nu een oase van rust. Deze keer geen gillende kinderen die het verst vanaf de brugleuning proberen te springen. Wat een verschil.

Denkend aan Holland

In Cothen over het Zandpad en daarna over het Groenewoudpad tussen Cothen en Wijk bij Duurstede denk ik niet zoveel meer en kijk alleen maar om mij heen, mijn voornaamste plezier tijdens het wandelen. Wandelaars kom je vandaag met enkele graden boven nul nauwelijks tegen en al zeker niet over de aanlooproute van de Camino, waarvan ik de bewijzering met de Jacobsschelp stoer naast de sticker van het Utrechtpad zie. Dan heb je nog een stuk te gaan. 'De Camino' kun je met dit weer beter lezen als boek dan beleven als wandeling.

Zandpad bij Cothen

Groenewoudpad

Zonder op mijn kaart te kijken volg ik de bekende weg langs de Kromme Rijn en in Wijk bij Duurstede over de slingerende route door de wijk Noorderwaard naar de Singel. Ook al zijn de inlaatsluizen van de Kromme Rijn geen verrassing meer toch vind ik dit stuk weer mooi genoeg voor enkele foto's.

inlaatsluizen van de Kromme Rijn aan de oostrand van WbD

stadsmolen 'Rijn en Lek'

Het is nog te vroeg om nu al een café in te duiken voor een koffie. Meteen maar door met de rondwandeling langs de Lek en een stukje Amsterdam-Rijnkanaal. Net voorbij de haven waar de Nederrijn overgaat in de Lek staat met een toepasselijk uitzicht een grote natuurstenen plaat waarop het gedicht is gefreesd van Hendrik Marsman 'Herinnering aan Holland' met de bekende openingszin 'Denkend aan Holland zie ik brede rivieren traag door oneindig laagland gaan'. Zo wordt er toch nog wat af gedacht op deze wandeling.

Welkom

Dat je hier alweer op de provinciegrens loopt wordt duidelijk bij het bord WELKOM PROVINCIE UTRECHT. Dit keer niet zoals begin deze maand de grens met Holland maar met Gelderland. Het is niet voor mij bedoeld maar voor de auto's en andere wezens die vanuit Gelderland met het veer de sprong hebben gewaagd.

achter het binnenvaartschip ligt het veer aan de Gelderse kant

Bij het drukste waterknooppunt van Nederland, de kruising van de Lek en het Amsterdam-Rijnkanaal net buiten Wijk bij Duurstede, volg ik het fietspad langs het kanaal naar de Prinses Irenesluis. Samen met de tegenoverliggende Prinses Marijkesluis in Gelderland houden deze twee sluiscomplexen het waterniveau van het kanaal op ongeveer gelijke hoogte en blijft het kanaal zo met name bij hoogwater beschikbaar als vaarweg voor de scheepvaart. De kruising krijg ik niet goed op de foto, maar met een luchtopname op Wikipedia is het overzicht van de kruising en de Irenesluis beter te overzien.

Als ik bij de sluizen aankom wordt een van de sluisdeuren net opgehesen om een schip binnen te laten. Eerst wil ik nog wachten tot het schip in de sluiskom ligt, maar het vaart zo langzaam dat ik het wel geloof. Een wandelaar moet ook door.

Duurstede

Na de sluis is het even zoeken naar de markeringsstickers om de gang naar Kasteel Duurstede in te zetten. Ook hier wordt ik weer welkom geheten, hoewel een Romein of indiaan mij onverbiddelijk terug wil sturen.

Gewoon negeren en verderop beginnen aan de ronde om het kasteel. Daar ligt dus het begin van de nederzetting bij Duurstede. Eigenlijk is er niet veel meer te zien van het oorspronkelijke kasteel uit de tweede helft van de vijftiende eeuw. Er resteert alleen nog de zogenaamde Bourgondische toren. 

Als ik verder loop zie ik aan de achterkant een nog oudere toren. Deze Donjon stamt uit de vroege dertiende eeuw. Het is een middeleeuwse woontoren met muren van tweeënhalve meter dik. Bij Wikipedia lees ik: ... de oorspronkelijke ingang lag op de tweede verdieping en was bereikbaar via een houten trap die in tijden van nood gesloopt of afgebrand kon worden. Misschien is dat ook wel een idee voor moderne woontorens.

Zin in verdere historische verdieping heb ik niet. Wel in koffie. Op naar de omgeving van de oude kerk aan de Markt. Onderweg daar naar toe loop je ineens langs een groene weide midden in de oude kern. Over een mooi straatje, Mazijk genaamd, gaat het naar een laag poortje dat je terugbrengt in het heden. Prachtig.

speelveld Mazijk waar ooit een gracht lag

terug naar reuring

de nog stille Markt

Mijn keuze valt op café De Engel. Snelle bediening, aardige mensen en leuke teksten aan de wand. Oh ja, en goede koffie met appelgebak. Ik ben te druk met het bestuderen van de vervolgroute, rondkijken en gespreksteksten op de wand te lezen; Meid, wat zit je haar enig! Dat kan nooit voor mij bedoeld zijn.

Meid, wat zit je haar enig!

Nieuw terrein

Vanuit café De Engel bereik ik na de pauze met een korte aansluitroute weer het pad waarop ik op de heenweg ook al liep. Twee keer over een zelfde stukje. Leuk voor training, maar minder voor de afwisseling en het vergroten van je topografische kennis. Met een laatste blik over de Kromme Rijn neem ik afscheid van Wijk. Gelukkig nieuw terrein, daar ben ik wel aan toe.

laatste blik over de Kromme Rijn op de Nieuweweg

Dat Langbroek tussen Doorn en Cothen ligt weet ik al een paar jaar. Nu weet ik ook waar Overlangbroek ligt. Tenminste dat moeten de boerderijen en huizen zijn geweest na mijn blubberloop over het drassige pad. Wel lekker onverhard lopen, maar inspannend. De training voor Schotland is hier wat te letterlijk opgevat.

Broekhuizerstraat

stuwtje aan de Gooyerdijk

Broekhuizen

Een smal stuwtje over een stromende sloot langs de Gooyerdijk brengt mij binnen het gebied van Parc Broekhuizen. Een indrukwekkend groot en hoog kasteel met enkele bijgebouwen en een park met een ruime waterpartij. Het huis is tegenwoordig als hotel in gebruik. De routebewijzering leidt je met ruime afstand om de oranjerie heen. De privacy van de gasten moet beschermd worden.

oranjerie bij kasteel Broekhuizen

Na de omtrekking komt het pad in het front van het kasteel bij de vijver en loopt door wat eens een brede beukenlaan is geweest. Nu is het meer een beukenafsterflaan. Over honderden meters staan kale stervende beukenstammen. Een vreemd gezicht.

Kasteel Broekhuizen

Toegift

Aan het begin van dit verhaal stond ik in Cothen, liep langs de Kromme Rijn naar Wijk bij Duurstede, vervolgde met een lus langs de Lek, een stukje Amsterdam-Rijnkanaal, een bezoek aan het kasteel Duurstede en het centrum van Wijk, de exodus uit deze kern en de doortrekking van moerassige bosstroken bij Overlangbroek naar de Gooyerdijk, om af te sluiten bij de ingang van Parc Broekuizen. Voldoende gelopen en rondgezworven. Terug naar Cothen. 

Snel het laatste blubberpad van het kasteel naar de bebouwde kom afwerken om bij de geplande bushalte Donderberg aan de westrand van Leersum uit te kijken naar de bus. Ik heb geluk. Na twee minuten zit ik er in op weg naar Doorn. Daar overstappen. Dat is althans het plan. Of mijn bus 50 heeft te langzaam gereden of bus 56 uit Amersfoort heeft te veel gas gegeven, maar wachtend voor het rode verkeerslicht bij de centrale kruising in Doorn heb ik alle tijd om te zien hoe mijn gedachte bus keurig afslaat richting Langbroek. De volgende gaat over bijna een half uur. 

Zin om hier rond te hangen heb ik niet. Ik kan ook al in de richting van Langbroek wandelen. Het is niet eens een eurekamoment. Mijn benen gaan alweer. Langs huis Doorn passeer ik voorlangs het toegangshek. Daar staan wel bushaltes maar ik ben nog tekort onderweg. Ook de volgende halte, slechts 400 meter verder, negeer ik nog hautain. Op naar de volgende. Ik schat in dat er een moet komen aan de rand van Langbroek.

 

De bebouwde kom van Doorn laat ik achter me. Langbroek dient zich nog niet aan. Nog tien minuten dan vertrekt de volgend bus richting Cothen uit Doorn. Het tempo gaat omhoog. Zo snel heb ik vandaag nog niet gewandeld. Die weg naar Langbroek is langer dan ik dacht. Zal mijn inschatting kloppen. Op 500 meter zie ik meer huizen bijeen. Mijn gevoel zegt dat daar een bushalte moet staan. Toch nog even wat meer de beuk er in. Yes, aan mijn kant een bushalte, maar ik moet naar Cothen. Gelukkig staat er 200 meter verder een bushalte aan de andere kant. Ik wist het wel. Bijna twee kilometer extra gewandeld om daarna tweeënhalve kilometer uit te rusten in de bus en 32 eurocent af te rekenen bij het uitchecken net voor Cothen. Bij binnenkomst in Cothen staat het insect nog steeds op zijn plek. Het kijkt mij wat bedenkelijk aan.

Zie al mijn wandelingen in Nederland 

Utrechtpad: wandelen van Station Utrecht Centraal langs de Kromme Rijn via Bunnik, Odijk, Werkhoven naar Cothen

 Kromme herhaling

Zaterdag 8 februari 2025
 ± 28 kilometer

Langs de Kromme Rijn bij Amelisweerd

Sociaal daghoogtepunt

"Zie je al die gaten in de oever?" vraagt de seniore man in zijn oranje fluorescerende pilotjack op het jaagpad van de Kromme Rijn bij Odijk. Eigenlijk zie ik ze niet echt, maar ik kijk bemoedigend de goede kant op. "Komt van de ratten" voegt hij eraan toe. "Ja die zitten overal" zeg ik als een volleerd ervaringsdeskundige. "Het zijn muskusratten". Op die wending had ik niet gerekend. Toch pas ik mij snel aan en semiwetenschappelijk wijs ik op het mogelijke ondergravingsgevaar voor de dijken en kades. "Je moet ze vangen met klemmen" plak ik er aan vast. "Ja, maar dat is een hoop werk". "Dat zal best. Oké, ik ga weer verder met mijn wandeling". Zestig seconden duurde dit sociale hoogtepunt op deze wandeldag. Maar voldoende om elkaar nog een plezierige dag toe te wensen. De drukte op deze bewolkte dag met een lichte kille wind is goed te overzien op het jaagpad. Na Bunnik kan ik de wandelaars tot het eindpunt op twee handen tellen. Echt een trainingswandeling.

Entree Utrecht

Ook de drukte in Utrecht is vanochtend duidelijk minder dan aan het eind van de vorige wandeling. Gelukkig raak ik in het nog stille Hoog Catharijne niet ontheemd. Ook al is het pas kwart over negen en lopen er maar een paar mensen, de van kleur wisselende neonreclames flitsten je tegemoet als je de wandelgang bij het Stationsplein binnentreedt.

Na het verlaten van, in goed Utregs, The Mall, zigzag ik tussen de vis- en vleeskramen over de markt op het Vredenburgplein en ga via de Drieharingstraat naar de Oudegracht. Overal zie je rolcontainers vol met dozen en kratten om de horecaconsumptie van gisterenavond en vannacht aan te vullen. Slechts honderd meter verwijderd van het eindpunt van de laatste keer kom ik uit, de Bakkerbrug. De terrassen zijn nog leeg en stil. Prima voor een rustige tocht langs de gracht.

Oudegracht met de Bakkerbrug en in het verlengde het voorlopig richtpunt van de Dom

Doortocht Oudegracht

Van de routekaart weet ik dat de Oudegracht mij door de stad zal leiden. Kan niet fout gaan, lekker ontspannen lopen en tijd voor gevels, kades en toren, de Dom. Met enige verbazing passeer ik een indrukwekkende façade, met het opschrift 'Winkel van Sinkel'. Had ik altijd bij de term 'winkel van sinkel' het beeld van een rommelige winkel waar van alles te koop is, moet ik aangespoord door deze gevel en een bezoek aan Wikipedia mijn interpretatie snel aanpassen. Nooit geweten dat de uit Duitsland afkomstige Herr Sinkel rond 1839 de oprichter is geweest van het eerste grote zelfbedieningswarenhuis van Nederland. Halftien en nu al wat geleerd. En dat met nog 27 km te gaan. Lettend op de aankleding van de pui had hij ook meer oog voor decorum dan bij tegenwoordige onderkomens voor warenhuizen.

Nu de Domtoren sinds jaren weer uit de steigers is moet je ergens heen met die spullen. Daarom staat nu het oude Stadhuis in de steigers. Doe dan ook meteen maar de gevels aan de andere kant van de Stadhuisbrug moeten ze gedacht hebben, Utrecht gaat door met onderhoud.

Verder langs de gracht over de Vismarkt en bij de Maartensbrug links af voor een rondje Domtoren. Hier beginnen bekende beelden. Op het Romeinse Limespad heeft Frank als geboren Utrechter mij in juni 2023 trots zijn stadsjie laten zien. Als ik nu dat verslag teruglees zie dat het een stuk warmer was en dat ik toen ook al over The Mall liep te zaniken. Het begint voor straf licht te miezeren. Snel verder over het Domplein, een foto van de gevel van het Academiegebouw en weer terug naar de gracht.

bij de Vismarkt

blik over de gracht vanaf de Maartensbrug

Domplein waar ooit het schip van de kerk stond

Academiegebouw

terug bij de Oudegracht

Met de temperatuur van enkele graden boven nul wil je wel doorlopen. Gelukkig neemt het aantal kringetjes op het water van de gracht af. Onder dekking van, en slalommend tussen trottoirpaaltjes vorder ik richting de andere kant van de binnenstad. Onderwijl kijk ik naar de werven en geniet van de gevels in allerlei vormen en kleuren.

Café Ledig Erf bij de Tolsteegbarrière

Utrecht Ledig Erf-Bunnik

Bij café Ledig Erf bereik je de Stadsbuitengracht en verlaat je de oude stad. Voor mij een bekend punt, omdat ik hier al verschillende keren ben gestart en geëindigd met het Kromme Rijnpad. De tocht van vandaag over het Utrechtpad is vanaf Ledig Erf eigenlijk grotendeels een kopie van het Kromme Rijnpad. In 2021 heb ik hier voor de eerste keer gelopen en sindsdien elk jaar. Daarom loop ik voor mijn gevoel in een bekende omgeving, eigenlijk een kromme herhaling. Het grote verschil is het jaargetijde. Normaal altijd in de zomer en nu in een wat schrale uitmonstering. Vandaag komen er echt geen zwemmende dameshoofden voorbij zoals in 2021.

Misschien daardoor neem ik ook minder foto's. Natuurlijk wel van  de eeuwige ganzen in het Prinsenburgpark en van de wegonderdoorgangen en van de huizen Nieuw Amelisweerd en Oud Amelisweerd. Bij een wegonderdoorgang vlakbij Stadion Galgenwaard vraag ik aan een mevrouw waar de houten goten parallel naast de betonnen goten voor bedoeld zijn. Zij houdt het op egel-verbindingsroutes. Het kunnen ook escaperoutes zijn.

houten vlonders voor kleine wandelaars

onderdoorgang van de A27

Na Nieuw Amelisweerd brengt de zuidenwind het verkeersgeruis van de A12 naar het jaagpad. Nog een reden om gestaag door te stappen naar mijn reguliere rustplaats op dit pad; het Wapen van Bunnik. Het niet uitnodigende Oud-Amelisweerd met de altijd gesloten luiken, Kasteel Rhijnauwen, het lege gazon van het Theehuis Rhijnauwen glijden uit mijn ooghoek. Hier kom ik nog wel regelmatig lokale wandelaars tegen. Anders dan in Utrecht wordt hier ook weer gegroet.

Nieuw Amelisweerd

groepsschuilbunker uit WO-11

Oud Amelisweerd

bij Kasteel Rhijnauwen

Tien over halftwaalf is het na tweeënhalf uur aangenaam om kort het pad te verlaten voor een rust in Het Wapen van Bunnik. Warmte, koffie, appelgebak, toilet en een krant. Ondanks de hectiek die ik lees over de Trumpentijd die is nedergedaald over de Verenigde Staten en de rest van het heelal, rusten mijn kuiten en voeten goed uit. Kuiten en voeten laten zich niet gek maken.

Oude Dorpskerk Bunnik

Wapen van Bunnik in wintertooi

Wapen van Bunnik-Odijk-Werkoven-Cothen 

De onderdoorgangen bij Bunnik geven een duidelijke aanwijzing waar je bent. Wel op tijd bukken anders is de confrontatie erg indringend.

Voorbij Bunnik wordt het stil op het pad. Na de muskusrattenman bij Odijk mag ik alleen bij Werkhoven nog twee wandelaars groeten en daarna tot aan Cothen niet meer. Rust in een winterentourage van lege weilanden en verlaten jaagpaden. Foto's maken van aardige beelden vormt de enige aanleiding om even in te houden en beter naar de omgeving te kijken. Kilometer na kilometer stappen weg. Leeg is het land, leeg wordt je hoofd, langzaam vol stromen de beenspieren, verruiming boven, verzuring beneden, stap na stap, na stap.

leeg winterland tussen Odijk en de skyline van Werkhoven

Kasteel Beverweerd bij Werkhoven

volgend doel is de watertoren van Werkhoven al halverwege naar Cothen

enorme leilindes voor een boerderij aan het Caspergauw

langs een enorm lange meander van de Oude Kromme Rijn

Dit Utrechtpad volgt anders dan het Kromme Rijnpad ook de enorme meanders van de Oude Kromme Rijn. Voor een hemelsbrede afstand van iets meer dan twee kilometer mag je vijf kilometer marcheren langs de met recht Kromme Rijn. De watertoren van Kerkhoven heb ik op die manier lang in het oog kunnen houden.

Cothen komt dichterbij

Toch verschijnt, als je maar gewoon doorgaat ook deze keer weer het bord bebouwde kom van Cothen. Nog een kilometer langs de rand van 't dorp, een passage van de Petrus en Pauluskerk en dan het finale stuk naar de bushalte.

Bij Cothen nog een foto van een stil bruggetje. Dat ziet er duidelijk anders uit dan in de zomer van 2021 met de zwemmende en duikende kinderen die zich daar toen joelend en lachend uitstekend vermaakten. Geef mij maar die warmte. Maar voor dit jaar heb ik de Kromme Rijn weer voldoende gezien.

Zie al mijn wandelingen in Nederland