Romeinse Limespad: wandelen van Bodegraven via Zwammerdam naar Alphen aan de Rijn

 Wandelen onder water

Maandag 19 februari 2024
16 kilometer

Frank staat bijna onder water, vlak voor gemaal Bulaeus

Wandelen onder water

Vanaf Papekop naar Bodegraven en verder via Zwammerdam naar Alphen aan de Rijn loop je hele stukken virtueel onder water. Niet als een zombie. Nee, als een Nederlander die niet beter weet en met kinderlijk vertrouwen langs smalle dijkjes voortkuiert. Vandaag langs De Vliet bij Bodegraven was het tastbaar hoe tegennatuurlijk ons land vooral in het westen is opgebouwd. En vervolgens is weggezakt. 

Alsof het de gewoonste zaak is passeren we eerst een klein elektrisch gemaal. Pas als je er op let zie je aan de instroom op De Vliet dat er water vanuit de Polder Reeuwijk omhoog gepompt wordt op de weg naar de Oude Rijn en uiteindelijk terug naar zee. Met Frank naast de smalle kade zie je op de foto dat hij nog net zonder watertrappelen zijn hoofd boven het niveau van De Vliet houdt. Knap. 

gemaal Bulaeus van binnen

Even verder loeren we naar binnen door de ramen van gemaalgebouw Bulaeus. Dit oorspronkelijk door stoom aangedreven gemaal is gebouwd in 1892 op de plaats waar daarvoor al twee molens stonden. Tegenwoordig drijven dieselmotoren het schoepenrad aan dat het water 1.80 m omhoog maalt vanuit de polder naar De Vliet. Bij veel wateraanbod wordt het gemaal nog steeds gebruikt. Er komt geen mens meer aan te pas. De bemaling is geheel automatisch lees ik. Als het digitaal gebeurt hoop ik dat het wel cyberproof is. Maar wat is echt cyberproof?

Drassige veenweides

Om bij gemaal Bulaeus te komen hebben we al een kilometer meer gewandeld dan berekend. Vijfhonderd meter na het verlaten van het station gaat Frank abrupt terug in zijn korte termijngeheugen en ziet in die beelden dat we niet hebben uitgecheckt. Met zo'n talent moet je oppassen dat je geen minister-president wordt. In ieder geval mooi dat hij het nog op tijd beseft en ons behoedt voor extra kosten. Om automatische afboekingen en verder administratief geklungel te voorkomen lopen wij dus weer terug naar het station. Fantastisch, de eerste kilometer op de teller en nog steeds op het beginpunt.

Nederlands voetpad drijvend op het water

Buiten Bodegraven leidt de route ons naar de Vlietkade. Daar staat een rijtje huizen aan De Vliet met voor het huis een wandelpad en ruimte voor een picknickbank aan het water. Voor auto's is geen ruimte. Als bewoner moet je van wandelen en fietsen houden. Aan het einde van de huizenrij duikt het pad letterlijk onder de spoorlijn Utrecht-Leiden. Door een kunststoffen badkuip drijvend op het water loop je onder de rails naar de andere kant. Mooi bedacht.

Die truc is honderd meter verder bij de drukke N-11 niet meer mogelijk omdat het betonnen viaduct maar een kleine meter boven de De Vliet is gelegd. Wij mogen via een aparte binnendijkse doorgang en lopen gescheiden door een smalle dijk duidelijk lager dan het wateroppervlak onder de weg door.

even bij gemaal Bulaeus naar binnen loeren

Na gemaal Bulaeus worden we aan alle kanten door de weides van Polder Reeuwijk omgeven. Het verkeer op de Hoogdoornlaan laat je niet alleen aan de linkerkant van het asfalt lopen, maar soms ook in de linker berm. Wij houden de Wonnewetering aan onze linkerhand en bereiken via de Warmoeskade de Dammekade, allemaal grenzen van oude veenontginningen. Groen tot aan de horizon.

Dammekade

Op de Dammekade loopt het vandaag soepel over een asfaltfietspad zonder fietsers. Om het vervolg van de kade te bereiken worden we via een onduidelijk stukje natuurgebied om een paar boerderijen heen geleid. Dat klinkt eenvoudig, maar over deze weides doordrenkt met vocht is dat aardig inspannend. Al wegzakkend en wegglijdend rommelen we in de richting van een loopplank. Dat is slechts een tijdelijke opluchting. Het tweede weiland is steviger, maar de kleiige bovenlaag dwingt tot behoedzaam stappen. Frank's lichte zomerwandelbroek is iets te optimistisch gekozen. Langzaam verandert de onderkant in een camouflagebroek. Leuk zo'n stukje onverhard. Vooral in de zomer.

Zwammerdam

De binnenkomst langs een afbraakbuitenwijk van Zwammerdam is weinig glorieus en wordt alleen opgeschrikt door een toeterende dame die de kracht van haar claxon onderschat. Dat krijg je als vanuit de vrijheid van een weiland gewoon midden op de weg blijft lopen. Pas bij de buitenrand van de oude kern valt er weer te genieten van karakteristieke panden zoals van bakker Blom. Mooi brood uit een mooi pand.

Frank wijst op een bank voor een broodnodige rust. Ik weet hem te overtuigen nog even door te lopen. Had ik beter niet kunnen doen. Het horecateken op mijn kaart geeft een onzeker vooruitzicht op een comfortabele rust. Zal zo'n tent in februari op maandag open zijn? Tijdens onze zoektocht zien we daardoor wel enige aardige straten rondom de kerk maar geen geopend café. Je bent zo wel snel zonder cultuurschok door Zwammerdam. 

Oude Rijn

Hoe het in de tijd van de Romeinen is geweest weten we uit de gids. Er lag hier toen het fort Nigrum Pullum. Met boomstamkano's en platbodems deden ze in die tijd het fort aan. Verschillende van de scheepjes zijn rond Zwammerdam opgegraven. Daar zijn ze trots op.

Oude Rijn vanaf de Zwammerdamse brug

Ons vizier staat op doorlopen. We vergeten dat we op het Romeinse grenspad lopen, steken de Zwammerdamsebrug over, negeren de oefentoestellen in het Calisthenics park en omtrekken een negentiende-eeuws bedrijvenstraatje om Zwammerdam achter ons te laten. Buiten de bebouwde kom herstellen we het contact met de Oude Rijn. 

Het oriënteren langs deze Romeinse grensrivier is nog steeds makkelijk: hou de rivier aan je linkerhand tot het volgende viaduct. Daar een korte omtrekking en via een ander viaduct de passage van het Aarkanaal en weer verder langs de Oude Rijn tot de volgende brug midden in Alpen aan de Rijn. En hup je bent zes kilometer verder.

Nog opvallende zaken tussen Zwammerdam en het eerste viaduct? Euh, jawel. Na ruim tien kilometer onze enige korte openluchtrust op een vlonder, verder de schaatser bij de Zwammerdamse IJsbaan en de opvallende oude boerderijen met hun kleine neven-kopieën voor opa en oma.

Tussendoor loop ik nog even terug voor een foto van een oer-Hollandse molengang met op de achtergrond Aarlanderveen Molen nr. 3 waar je ook weer goed ziet hoe groot het niveauverschil tussen de polder en de afvoerwetering is. 

Na het Aarkanaal met aan de overkant de opvallende hefbrug over de Gouwe gaat het verder over het jaagpad. Aan de overkant houdt korenmolen de Eendracht ons in de gaten.

Langzaam trekken we Alphen aan de Rijn binnen en neemt de kunstzinnigheid toe met self-made versieringen die je een moment laten inhouden en glimlachen.

Op commando van een oude Germaan verlaten we het Romeinse Limespad en verleggen onze koers naar het station voor een finale  koffierust bij de 'Stations Huiskamer' in afwachting van de sprinter naar huis. In allebei kunnen we zitten. Niet verkeerd na 16 kilometer.

Al met al geen schokkende wandeling. Misschien beter geschikt voor de lente en de zomer met meer gelegenheden en tijd voor een rust en voor een bezoek aan de oudheidkundige vondsten bij Zwammerdam. Wij komen zeker terug in Alphen, maar dan om verder te lopen naar Leiden. Kijken wat die Romeinen daar hebben achtergelaten.

Zie al mijn wandelingen in Nederland