Walk and See: Westerborkpad; Wandelen van Amsterdam Centraal, via het Anna Frankhuis en het Rembrandtplein naar de Hollandse Schouwburg

beeldengroep van bekende Jordanese zangers en muzikanten

Terug in de tijd

'Oh, sjonnie, zing een liedje voor mijn alleen' en dat dan op z'n Amsterdams gezongen door Tante Leen. Ik moest er aan terugdenken toen ik vandaag over het Johnny Jordaanplein liep. Mooie beelden van Johnny Jordaan, Tante Leen, Bolle Jan, Manke Nelis. Ik hoor het mijn ouders, ooms en tantes nog zingen op bruiloften en partijen. De hits uit de jaren vijftig. Ik moest er toen niet zo veel van hebben, maar betrap me erop dat ik ze tegenwoordig stiekem nog neurie.

Het was in meer opzichten een terug in de tijd. Ruim veertig jaar geleden zwierf ik verschillende keren hele dagen door het centrum van Amsterdam. Op de brommer, met de trein of liftend ging ik er naar toe. Naar een nieuwe wereld vol andere bioscopen, theaters, musea, kerken, markten en pleinen. In de tijd dat Paradiso nog een alternatieve muziektempel was. Niet dat ik bij die alternatieve wereld hoorde, maar je vergaapte je er wel aan.

Ik leerde zo te voet aardig mijn weg kennen in Centrum Amsterdam. Later heb ik er nog verschillende keren profijt van gehad. Een enkele keer nog te voet, maar steeds meer met de auto of het openbaar vervoer. Zwerven door de straten van Amsterdam had ik tot gisteren al decennia niet meer gedaan. Daar heb je rust en tijd voor nodig om er ouderwets van te genieten.

Vandaag 15 december vormden wandelkaarten voor de zomertrektocht een mooie aanleiding. Bij Pied à Terre, de reisboekenhandel op de Overtoom, wilde ik ze bemachtigen voor de Kungsleden wandeling in Zweden. Dit wandelpad ruim boven de poolcirkel wordt de nieuwe uitdaging voor 2015.

Ik heb het gecombineerd met het Westerborkpad. Vele etappes van het pad heb ik al gelopen, maar het beginstuk nog niet. Deze zogenaamde proloog gaat van het Centraal Station via een aantal 'historische sporen' naar het eigenlijke startpunt van het pad, de Hollandse Schouwburg. Ook in die zin ging de wandeling terug in de tijd. Het werd een aaneenschakeling van déjà vues met hier en daar verrassende veranderingen.

Reizen in Holland
'Denkend aan reizen in Holland, zie ik traag stromend verkeer door oneindig laagland gaan'.
Knap die groeipotentie in het gedicht van Marsman. Je krijgt er dan ook alle tijd voor om een variant te bedenken.
Om nog efficiënter met mijn tijd om te gaan had ik ook bedacht op de heenweg sportwinkel Decathlon bij de station Bijlmer-Arena te bezoeken. Naast kaarten moesten nog enkele outdoor spullen worden vervangen. Voor creativiteit gaf ik mijzelf aan het eind van de dag nog steeds een ruime voldoende maar voor uitvoering zakte ik door het ijs.

Vooraf had ik op de NS-site gekeken wat de beste verbinding was. Normaal zou ik via Hilversum rechtstreeks naar Amsterdam-Centraal zijn gereisd. Voor station Bijlmer-Arena kwam daar echter de route via Utrecht uit. Oké, daar zat wat in. Dus op naar Utrecht.

Van Amersfoort naar Utrecht was geen probleem. Verder dan Utrecht wel. Volgens de officiële bekendmaking via de geluidsinstallatie had er 'een aanrijding met een persoon' plaats gevonden. Ik krijg altijd visioenen bij dat soort omschrijvingen. Waar werd mij niet direct duidelijk, wel dat er geen treinen richting Amsterdam gingen. Bij een volgende omroepboodschap gaf de speaker de aanwijzing over Amersfoort naar Amsterdam te reizen.

Op zo'n moment verarmt je woordenschat tot drieletterwoorden en ontstaat er inwendige weerstand. Ik zag op het andere perron een sprinter naar Breukelen staan. In een opwelling besloot ik die te pakken onder het motto 'iedere kilometer helpt'. Hoewel ik vooraf wist dat Breukelen het eindstation zou zijn, ging ik er van uit dat er vanuit Breukelen ook wel een trein naar Amsterdam zou moeten gaan. Op zichzelf een aardige gedachte, ware het niet dat ik in Breukelen vernam dat de aanrijding bij Abcoude had plaats gevonden en de bekende stem uit de speaker mij nu een kopje koffie aanbod bij het nabij gelegen van der Valkhotel. Aardige mensen bij de spoorwegen.

Wij zijn echter niet voor één gat te vangen en twee minuten later zat ik na een korte sprint in de bus met eindbestemming Station Bijlmer-Arena. De buschauffeur was zo aardig de al sluitende deur weer te openen. Eenmaal binnen zag ik op het digitale trajectoverzicht dat het een toeristische route werd. Na 59 minuten zou ik aankomen op het eindpunt.

Ach, aan alles zit een voordeel. Ik kon nu verder rustig en warm zitten en achtereenvolgens onder meer Nieuwersluis, Loenen aan de Vecht, Baambrugge en Abcoude bekijken. Waar het Amsterdamse Academisch Medisch Centrum ligt weet ik nu toch ook maar mooi. Bij Decathlon heb ik de planning anderhalf uur bijgesteld en vanaf dat moment klopte alles weer. Het inkopen ging goed en het treinritje naar Centraal was te kort voor nieuwe vertragingen. Om kwart over twaalf begon ik eindelijk aan mijn wandeling.

langs de Herengracht

Blik op de Blauwburgwal

Gevels kijken
Vanaf Centraal werd het de verwachte zwerftocht. Het station uit rechts af en even later liep ik via de Singel en de Brouwersgracht naar de Herengracht. Toen de grachtenpanden gebouwd werden moet de stad rijk zijn geweest. En als ik kijk naar de prachtige staat van onderhoud, dan gaat het nu ook niet slecht. Het blijft schitterend om er langs te trekken. Gevels blijven mooi, zeker in Amsterdam. Je kunt wel blijven fotograferen.

Via de Herenstraat volgde een doorsteek naar de Keizersgracht. Je loopt langs de Rode Hoed en even later stuit je op het uit de toon springende gebouw Astoria. Maar dit Jugendstilgebouw heeft ook zijn charme.

Een blok verder zit je op de Westermarkt bij de Westertoren en het Anna Frank-huis. Nu was ik al niet van plan om dat huis te bezoeken, maar ook al was ik dat, dan had ik het niet gedaan. Er stond de bekende rij van wel dertig meter wachtende toeristen. Blauwbekkend van de kou, voetje voor voetje verder. Een foto van de rij vond ik de beste impressie.

Het was daarmee ook weer tijd voor een plensbui. In de looppas daarom snel naar een droge portiek. Het was er wel droog, maar portiek was te kleinerend, ik stond in de ingang van de Westerkerk. Kijk en daar was ik nog nooit geweest. De rondleiders maakten geen misbaar toen ik de dubbele schuifdeuren passeerde en even later stond ik al schuilend de Westerkerk van binnen te bestuderen.

Aardig, niet super bijzonder. Duidelijk een protestantse kerk zonder veel opsmuk. Je loopt op de gangbare grafstenen van rijke stinkerds, krijgt een indruk van de kerkhiërarchie, maakt een foto van het orgel en even later als je buiten komt is het droog. Zo makkelijk kan schuilen zijn.

Van plein naar plein
Op mijn doorsteek door de Jordaan naar de Overtoom werd ik dus nog even staande gehouden door Tante Leen en Johnny Jordaan. Zij bleven staan op hun eigen pleintje, ik ging verder over de Elandsgracht richting de Lijnbaansgracht. Na het aftellen van drie Helmersstraten was het nog een paar honderd meter naar Pied à Terre.

Echt een winkel om op je gemak rond te snuffelen in alles wat met reizen te maken heeft. En als je dan je kaarten hebt gevonden kun je direct nog in de winkel onder het genot van koffie en gebak wegdromen in je aanwinsten. Tegen tweeën ontwaakte ik weer.

Stadsschouwburg

Van de Overtoom naar het Leidseplein is maar een klein stukje. Op het eerste gezicht lijkt er niet veel veranderd. De Stadsschouwburg ligt er nog en het plein is nog steeds omzoomd met cafés. Wat langer rondkijken laat natuurlijk wel degelijk verschillen zien. Al is het maar het veranderde winkelaanbod.

Over de Leidsestraat en Herengracht ging het verder langs verstopte banken in statige herenhuizen naar het Thorbeckeplein. Sommige van die banken melden in kleine letters op koperen platen bij de voordeuren dat ze aan wealth management doen. Met hun eigen behuizing zijn ze al aardig op weg.

Thorbecke op zijn eigen plein

Bij de entree op het kleine Thorbeckeplein nog een laatste blik op de grachtengordel en daarna door naar voor mij iets nieuws; de wat sneue aanblik van een soort kerstmarkt in Duitse stijl op het Rembrandtplein. Dat hebben ze in de oorlog vast niet zien aankomen.

Wat ik wel een verrijking vind is de beeldengroep van de schutters rondom het standbeeld van Rembrandt. Ze lijken zo van de Nachtwacht weggelopen. De toeristen laten er zich voortdurend door hun metgezellen vereeuwigen. De uitgestoken hand van Kapitein Banninck Cocq is zo uitnodigend, dat velen hem beetpakken. Zijn luitenant Willem van Ruytenburgh staat wat jaloers naar die glimmende koperen hand te kijken.

Kapitein Banninck Cocq nodigt tegenwoordig toeristen uit

Jodenbuurten
Langs de Amstel gaat het weer een stukje terug en via de Halvemaansbrug kom je meer in het Joods historisch deel van de wandeling. Moeilijk voor te stellen dat hier tussen 1940 en 1943 zoveel duizenden Joden vanuit heel Nederland zijn samengedreven in het gebied van de oude Jodenbuurten.

gevel van het Doelen Hotel

Kloveniersburgwal

Zuiderkerk

Oudemanhuispoort

Met een kleine omweg via de Oudemanhuispoort gaat de route over de Raamgracht en de Zwanenburgwal naar de Stopera. Ik hang nog even rond op de Blauwbrug en fotografeer wat richting de Magere brug en het Waterlooplein. Het plein, waar ik vroeger nog weleens kwam met mijn vader, laat ik verder links liggen.

Via de Mozes en Aaronkerk en het Joods Historisch museum loop ik weer terug naar de Amstel en pak de draad weer op langs de Nieuwe Herengracht met aan de overkant de Hermitage en andere statige huizen. Na de oversteek van de Weesperstraat sta ik nog even oog in oog met de Dokwerker met op de achtergrond de Portugese Synagoge.

blik over de Amstel vanaf de Blauwbrug richting Magere brug

lantaarn op de Blauwbrug

Mozes en Aaronkerk

Ingang Joods Historisch Museum

De dokwerker op het Jonas Daniel Meijerplein

De luchten trekken weer samen. Met de zon in de rug vormt de Nederlandse Filmacademie onder de donkere lucht een vreemd beeld om halfvier 's middags. Snel verder over de Muiderstraat. In het voorbij gaan nog een korte verwondering over een kunstzinnige beeldengroep.

De Jodenvervolging

Langs de Hortus wandel ik door over de Plantage Middenlaan tot aan de Hollandse Schouwburg. De plek die 'als verzamel- en deportatieplaats voor de joden functioneerde' zoals ik op de website lees.

Hollandse Schouwburg

Ik ben er naar binnen gegaan en heb de kleine permanente tentoonstelling bekeken over de Jodenvervolging. Je wordt er stil als je met foto's, videobeelden en objecten een beeld krijgt hoe successievelijk de rechten en vrijheden van de joden werden ingeperkt. Met verbazing heb ik staan kijken naar de overzichtskaart hoeveel joden er in 1941 in Amsterdam leefden. Meer dan honderdduizend, waarvan er slechts weinige zijn teruggekeerd.

Eenmaal buiten duurt het weer even om om te schakelen naar het nu. Ik passeer Artis, de flamingo's achter de tralies, de Muiderpoort. Bij het Tropenmuseum sla ik links af richting de Dappermarkt. Op weg naar station Muiderpoort vormt de markt altijd weer een leuke afleiding.

Wat opvalt is dat de markt meer multicultureel is geworden dan in 1999 toen ik een talencursus volgde in het Tropenmuseum. Nu zag ik ook weer autochtonen op de markt. Na de herinneringen in de Hollandse Schouwburg een opbeurende waarneming. Voordat ik mij weer in het kansspel van het openbaar vervoer stort laat ik mij nog kort opvrolijken door een muurmozaïek vlakbij het station. Je weet tenslotte nooit hoe lang het duurt. Maar anders dan 72 jaar geleden weet je dat je weer thuis komt.