Waterliniepad; Weesp-Muiden-Naarden-Weesp

Fort aan de Ossenmarkt

Quiltfort aan de Ossenmarkt.

Wist u dat de Kreatieve Groep Weesp zich verschanst heeft in het Fort Ossenmarkt en dat Frieda daar de quiltavonden verzorgt? Nee zeker? Wij wisten het ook niet. Maar omdat ik wilde weten waarom dit fort daar ligt kwam ik er toch maar mooi achter. 

...Binnen de vesting Weesp werd op de Ossenmarkt in 1859-1861 een bomvrije toren met rondgaande gracht en ophaalbrug gebouwd. In 1876 werd de gracht gedempt en het torenfort met steunmuren en een dekkingswal aan de oostzijde versterkt. Hierna volgde de bouw van een tweetal remises met ondergelegen buskruitmagazijn en projectielenvulplaats. Deze informatie komt van de website van de Hollandse Waterlinie http://www.hollandsewaterlinie.nl.

De Kreatieve Groep Weesp (KGW) is gevestigd in een historische locatie: Fort Ossenmarkt.
Dit torenfort is onderdeel van van De Stelling van Amsterdam. http://www.kgweesp.nl/activiteiten/quilten.html

Fortingang

Het fort Ossenmarkt is het eerste fort dat je tegen komt na het begin van het Waterliniepad dat ligt bij het station Weesp. En ook al hebben wij verder geen contact gezocht met Frieda, deze informatie betekende een echte blijmaker bij de start van dit tamelijk lange rondje dat we ons zelf op deze maandag in april hadden opgelegd; ongeveer 30 kilometer.

In Weesp zijn we niet alleen vanwege de nog volgende kilometers maar kort gebleven. Al tijdens het lopen van  het Trekvogelpad hadden wij er uitgebreid rondgekeken. Deze keer zagen we dat er zelfs een derde langeafstandswandeling (LAW) via Weesp loopt; namelijk het onlangs geopende Westerborkpad. Regelmatig zullen we vandaag tegelijkertijd over meer dan een LAW lopen; het Waterliniepad, het Westerborkpad en het Floris V pad. Zo snel hebben we nog nooit kilometers gemaakt op LAW's.

Kleurrijk schaap op de Vechtdijk

Schip wachtend op het opengaan van de Vechtbrug in de A1

Na Weesp volgt het stuk langs de Vecht richting Muiden met links vele mooie woonboten en arken en rechts verschillende scheefgezakte en matig onderhouden boerderijen in de drassige veenbodem van de Nieuwe Keverdijkse Polder.

Gevel van het oude stadhuis

In Muiden zijn we ook al eerder geweest met eigen wandelingen. Toch is het iedere keer weer een mooi stadje om in rond te lopen. Bijkomend voordeel is het cafe 'Ome Ko' dat ik nog vanuit mijn jonge jaren ken. Het is onveranderd en heeft als belangrijke kwaliteit dat het al vanaf 08.00 geopend is.

In Muiden spenderen we dit keer weinig tijd aan de omgeving van het slot. Wat langer kijken we naar de prachtig gerestaureerde kazerne, die inmiddels onderdak biedt aan de gemeenteraad, de bibliotheek en zoals wij zagen een damesyogaclub. Die oude forten en kazernes zijn blijkbaar aantrekkelijk voor vrouwengroepen.

Het museum in het nabijgelegen Muizenfort is niet geopend door de moderne ziekte; 'vrijwilligerstekort'. Daarom meteen weer terug naar de polders waar wij genieten van het uitzicht en de mestlucht langs de afwateringswetering van het Naardermeer.

Na de werkende molen 'De Onrust' lopen we langs de noordrand van het Naardermeer door moerasbossen en over de meerkade met links en rechts zicht op allerlei water- en weidevogels. Dit keer vinden we het te koud voor een koffiepauze bij de 'Machine'. Een rustmogelijkheid aan de oevers van het meer waar wij een eerdere keer lang met de koffieschenkende weduwe spraken.

Bastion Turfpoort waarin het Vestingmuseum is ondergebracht

De buitenwijken van Naarden moeten worden gepasseerd om weer een aantrekkelijk deel te bereiken, de bedekte weg om de vesting Naarden. Voor mij als geboren en getogen Naardernees bekend terrein. Maar ik ben al vele jaren geen inwoner meer en het is hier en daar behoorlijk anders van karakter dan toen ik hier nog spannend rondrende. De buitenwallen zijn lang niet meer zo begroeid en lager. Het lijkt nu meer een park.

Westbeer met daar achter de Zoute Gracht

Ter hoogte van de Zoute Gracht is er minder veranderd. Net als vroeger zijn er zelfs weer partijen stenen uit de herstelde vestingmuren gevallen. Een kostbare zaak dat eeuwige onderhoud maar wel de moeite waard om dit historische bolwerk te behouden. Na de Oostbeer laat ik Frank nog de restanten van de tankval zien net bij het begin van de dijk richting Valkeveen. Verder gaat het daarna langs het ravelijn Promers-Oranje en het Bastion Promers  naar de uitgang van de vesting. Deze namen waren wat weggezakt maar die heb ik weten op te frissen met behulp van de mooie website van David Kips. Voor de geïnteresseerden staat alles wat je ziet keurig uitgelegd en met foto's en plattegronden verduidelijkt op;  http://www.vestingnaarden.nl/.

Via de oude Tol passeren wij het ophaalbruggetje over de Bussumervaart en lopen daarna weer in de bebouwde wereld. Daar komt ook het moderne leven voorbij met werkende mensen die geen tijd hebben om hun hond uit te laten en dat uitbesteden aan de uitlaatservice. Die het zo te zien goed voor elkaar hebben.

Een tweetal kilometers lopen we vlakbij en soms op de grens van Naarden en Bussum, gemeenten die letterlijk aan elkaar gegroeid zijn. (info voor wandelaars; de route gaat vrijwel langs het station Naarden-Bussum, dus je kunt de tocht makkelijk onderweg nog inkorten). We verlaten de bebouwde kom weer via de Verlengde Fortlaan. In de wandelgids had ik al gelezen waarom verschillende huizen langs deze weg van hout zijn; ze lagen binnen de verboden kringen en moesten in tijd van oorlog snel afgebroken kunnen worden om het schootsveld rond de forten vrij te maken. Jaren heb ik er langsheen gefietst naar school en dat alles nooit geweten. Even later passeren we de Batterijen langs de Karnemelksloot waarop mijn  vader ooit schapen had lopen. Nu pas weet ik hoe deze werken echt heten en waarvoor ze precies bedoeld waren. Als je maar lang genoeg doorwandelt weet je alles.

Over het Laarsenpad langs de oostrand van het Naardermeer hebben we al verschillende keren gelopen maar het blijft iedere keer weer een mooie activiteit. Voor kinderen moet het balanceren over deze slingerende planken in dit moerasbos een aantrekkelijke uitdaging zijn.

  

Het lopen door de nieuwe natuur die in de Melkmeent gecreëerd is tussen het Naardermeer en de Ankeveense Plassen is aangenaam, hoewel waterdichte schoenen geen overbodige luxe zijn. Zeker als je richting fort Uitermeer een kudde Galloway koeien met kalveren en stieren wil omtrekken. Sommige van die koeien blijven daarbij ook nog halsstarrig staan op een bruggetje waar jij over heen wilt. Zo nieuw hoeft die natuur nou ook weer niet.

Molens de Eendracht en de Vriendschap

Vanaf Fort Uitermeer is het nog vier kilometer lopen langs de Vecht terug naar Weesp. Vanaf deze kant van het water heb je een mooi zicht op de Molens aan de overkant. Bij terugkomst in Weesp zien we ook dat er een soort openlucht theater is gebouwd op de wallen ten oosten van de Ossenmarkt. Ook bij het Torenfort draait de creativiteit op volle toeren gelet op het aantal fietsen. Maar wij, en terriër Jack, laten het bij deze constatering en drukken door naar het station om in de trein weer even ontspannen te zitten tijdens onze terugweg langs plekken waar we zojuist nog wandelend van genoten hebben.

Trekvogelpad; rondje Loenen - Eerbeek

In de afgelopen twee jaar hebben Frank en ik het Trekvogelpad gelopen van Bergen aan Zee tot de snelweg A50 ten zuiden van Beekbergen. In juni zijn we van plan de afstand tussen Eerbeek en Enschede te gebruiken om gedurende twee maal twee dagen te lopen met de rugzak en te overnachten op een camping. Dit als laatste voorbereiding op het vervolg van de GR 10 in de Pyreneeën; weer wennen aan het lopen met meer gewicht en tegelijkertijd alles weer een keer inpakken, uitpakken, opzetten en in gebruik nemen.

vlak bij de Schaasenberg

Om het laatste overblijvende stuk tussen de A50 en Eerbeek op een aantrekkelijke manier te lopen heb ik er een rondwandeling van gemaakt. Rond 10.00 parkeerden we op 11 april bij het wegrestaurant Mendel langs de Arnhemseweg (N788) in de gemeente Beekbergen bij Apeldoorn. Vandaar ben je zo over de A50 en gaat het pad geruime tijd door de bossen ten westen van Loenen. Veel dennen en nog meer dennen, een enkele keer onderbroken door een stukje heide in een licht glooiende omgeving.

Onverwacht stuitten we na ongeveer een uur op de zogenaamde 'Vrijenberger Spreng'. In eerste instantie dacht ik dat dit een bosbeek was waar de Nederlandse kanalisatie drift weer had toegeslagen. Zelfs de kleine watervalletjes waren gemetseld. Twee kilometer verder moest ik deze gedachte snel loslaten toen we van een informatieborden leerden dat een spreng is   ... een door mensen gegraven of verlegde beek met zodanige gegraven bronnen dat er onder druk staand grondwater aan de oppervlakte wordt gebracht ( http://nl.wikipedia.org/wiki/Spreng ).  Deze Vrijenberger Spreng is ten tijde van Koning Willen I gegraven met de bedoeling het waterniveau van het Apeldoorns kanaal op peil te houden. Alweer wat geleerd.  Verder staat er fier bij vermeld dat het de hoogste waterval van Nederland is van wel 15 meter. Daarna hebben wij ons door het donderende watergeweld naar de overkant geworsteld.

In Loenen vermeden wij de route langs of over het kerkhof vanwege een begrafenis waar via loudspeakers het erbarmen en de steun van God werden gevraagd. Als symbolisch tegenwicht in het leven zagen we even later op de nog maar net droge ijsbaan een ooievaar rond scharrelen. Een verrassingsfoto voor quilster 'super-goof' zat er niet in. Het beest had zeker nog werk te doen of heeft mij gezien. Beide mogelijkheden kunnen aanleiding zijn geweest voor zijn vlucht. Wat niet weg kon rennen was het werk van een handwerk-hobbyist die bang is dat de lantaarnpalen het koud krijgen. Het trekt op zijn minst de aandacht.

Tot aan Huize Eerbeek leidde het Trekvogelpad ons buiten Eerbeek om. Voor ons was dat deze dag het keerpunt. In het  centrum vonden wij gelukkig  een prima overdekt lounge- terras waar we een hagelbui van dichtbij konden bewonderen. Na Eerbeek zijn we ten zuiden van Loenen teruggelopen. Het terrein glooit daar on-Nederlands met veel verscholen boerderijtjes. Een aangenaam deel dat ik niet had af kunnen lezen van Google-maps. Via de erebegraafplaats en de zogenaamde 'sprengkop' van de eerder genoemde 'Vrijenberger Spreng' kwamen we redelijk snel weer op het beginpunt terug.

De 'Polar Bear' ten westen van Eerbeek.
het herinneringsbeeld aan Het Canadese Koprs dat hier in de tweede wereldoorlog heeft gevochten.



Waterliniepad; Woudrichem - Werkendam

vestingmolen van Woudrichem

Onze wandeling op woensdag 28 maart werd gekenmerkt door drie zaken; De vesting Woudrichem, het mooie weer en de uitlopers van de Biesbosch waar je kilometers kunt kijken, en dus ook lopen, door een stil, weids landschap. Met het doorkruisen van Woudrichem en het zoeken naar de bushalte in Werkendam hebben we deze wandeling zeker weer over de twintig kilometer getild.

Hoogstraat Woudrichem

De vesting Woudrichem is wat de wallen betreft nog goed intact. De vestingmolen vlak bij de stenen muur in de gracht (de beer), de Gevangenpoort, de kerk en mooie herenhuizen in de Hoogstraat geven een sfeervol beeld van het verleden.

Blik vanaf zuidelijke vestingwal

Voor het overige is er niet zo veel echt oud.  De bebouwing binnen de vesting is namelijk voor een aanzienlijk deel nieuwe oudbouw, net zoals nieuwe natuur; nep maar vaak toch aangenaam. In Woudrichem is het met zorg aan de omgeving aangepast. Daarom blijft een rondwandeling over de wallen en door enkele straten zeker de moeite waard.

Waalzijde Woudrichem

Vroegere scheepvaart en visserij voor de Gevangenpoort

In de verschillende havens vallen de vele oude stijl vissersbootjes  (zalmschouwen) op met hun 'huik' van donkerbruin zeildoek waar de vissers, volgens de informatie van het visserijmuseum, onder sliepen. In de eeuwen voor de tweede wereldoorlog is er in de verschillende plaatsen langs de Waal nog veel op zalm gevist.

Na onze uitgebreide bezichtiging van Woudrichem, onderbroken door het bezoek aan de quiltwinkel (zie vorig bericht), verlieten wij de stad aan de westzijde over een drijvende brug. Via een stuk over de dijk en daarna door de uiterwaarden bereikten wij Sleeuwijk.

Daar werd aan de westzijde het contact weer gelegd met het thema Waterlinie. De linie buigt na Woudrichem af naar het westen en zet de verdediging voort langs de Zevenbansche Boezem waar de bekende groepsschuilplaatsen weer opduiken. Een kilometer verder stuit je daarna op het gerestaureerde Fort Altena dat de weg vanuit het zuiden richting Gorkum beheerste.

Via de Zevenbansche Boezem gaat de Waterlinie naar het westen.
Aan eigen zijde een aantal groepsschuilplaatsen.

Even verder bij het veelzeggende buurtschap 'Schans' buigt de linie ineens weer naar het zuiden af langs de Schenkeldijk. In eerste instantie een vreemde richtingverandering omdat Werkendam dichtbij is en daar het laatste Fort van de Nieuwe Hollandse Waterlinie ligt.

Vlak na de Schans moet je trouwens eerst nog uitdokteren of je nu wel of niet goed zit als je bij een kapotte voetgangersbrug komt over de drukke tweebaansweg. Alle markeringen dwingen je de afsluiting te negeren en met wat klimwerk aan te tonen dat deze hindernis niet stoppend is.

Zo zag het er uit tot dec 2011 tot een vrachtwagen het middenstuk eruit reed. Eind april komt de nieuwe.

Papsluis

Waarom de Waterlinie naar het zuiden afbuigt wordt duidelijk wanneer je achtereenvolgens het Werk aan de Bakkerskil en  de Papsluis bereikt. Daar lees je op een informatiebord dat de aansluiting met de natuurlijke hindernissen van de Biesbosch werd gevonden door de inundatie van de tussenliggende polders aan de oostzijde daarvan.

sluitbalken van de Papsluis met op de achtergrond het Werk aan de Bakkerskil

Net als bij de Lunetten, Fort Asperen, Fort Vuren, Fort Altena wordt ook Het Werk aan de Bakkerskil met veel inzet gerestaureerd. Er wordt duidelijk werk gemaakt van al deze forten en werken.

Langs de kreek de Bakkerskil ga je verder in een gebied dat aan elkaar geknoopt is met dijken. Die dijken zijn er niet voor niets in een polderland waar overstromingen hun sporen diep hebben achtergelaten.

"Daags na Sint Elisabeth 1421 woedde er 's nachts zo'n hevige storm, dat de wind met orkaankracht in Tiel en elders verschillende huizen omver blies en in Holland door dijkdoorbraken veel schade aanrichtte. Tweeduizend mensen zijn, naar men zegt, verdronken. Bij mensenheugenis was het niet voorgekomen, dat een overstroming zó erg en het peil van het zeewater zó hoog was. Bijna heel Holland is, evenals Vlaanderen en Zeeland ondergelopen. Hierdoor kwam ook de grote Zuidhollandse Waard onder water te staan en ging verloren. Er zijn kerken verplaatst, omdat het overstroomde gebied er nog steeds zo bij ligt en tot nu toe [hij is weliswaar tijdgenoot, maar schrijft dertig jaar later] helemaal niet kon worden herdijkt (uit: de Tielse Kroniek).^[3]"

De Sint-Elisabethsvloed van 1421 was een watersnood die plaatsvond op of rond 19 november 1421, de naamdag van Sint-Elisabeth. Een hardnekkig misverstand wil dat de Biesbosch door deze stormvloed in één nacht is ontstaan. Bij deze vloed in de nacht van 19 op 20 november braken weliswaar de dijken van de toenmalige Groote of Hollandsche Waard, maar het duurde nog enige tientallen jaren voor het gehele gebied onder water stond en de Biesbosch met zijn kreken en riet vormde. (beide citaten van Wikipedia).

Het Steurgat, een doorgaande waterloop door de Biesbosch.

Na toch wel wat eentonig voortsjouwen in dit vlakke land ben je blij als je op de dijk bij het Steurgat staat. Daarna loopt het afwisselender naar Werkendam om tenslotte langs een drukke dijkweg jezelf te dwingen het laatste punt te bereiken, Fort Steurgat. Het enige bewoonde fort van de linie. Na een korte uitleg van een bewoonster keren we weerom op zoek naar een geschikte bushalte in Werkendam. Geen enkele die wij vinden vermeldt de verbinding met Woudrichem. Iets dat op internet wel werd aangegeven.

Fort Steurgat

Tenslotte bereiken we al zoekend halte 'Plein', waar je zelf een plein bij moet denken. De buschauffeur brengt uiteindelijk uitkomst met de mededeling dat hij vanaf halte Tol-West het lijnnummer van zijn bus verandert en daarna met het nieuwe nummer door rijdt naar Woudrichem. Aan het eind van deze mooie wandeldag is dat het goede antwoord waarop wij wachtten.