Walk and See: Westerborkpad; wandelen van station Hoogeveen via Wijster naar station Beilen

Rust, bedrijvigheid, survival

Vrijdag 6 mei 2016

'Even wachten voor de foto Jack'. Maar Jack wachtte niet en sprong zijn baas achterna. Althans, dat probeerde hij. Mensenstapstenen zijn het, die de oversteek van water op het terrein van de VAM mogelijk maken, geen hondenstapstenen Jack. Hoe Jack zich ook probeerde op te drukken, het bleven mensenstenen, net te hoog voor een kleine hond. En maar volhouden, totdat hij met zachte hand gedwongen wordt een paar meter verfrissend te zwemmen.

Hij vind het maar niks, ook al is nu verlost van de drap in zijn vacht, opgedaan bij het drinken uit het Oude Diep eerder vanmiddag. Eenmaal aan de overkant keert de rust. De baas vindt dat hij weer mooi schoon is. Jack heeft daar geen boodschap aan, schudt zich mistroostig droog, sjokt verder en denkt 'Waardeloze fitness. Het lijkt wel een survival-run. We zouden alleen maar tweeëntwintig kilometer wandelen. Idioot'.

Rust en bedrijvigheid
Wat Jack toen nog niet wist, was dat het achtentwintig kilometers zouden worden. Tot zijn zwempartij hadden we sinds vanochtend halfelf bijna twintig kilometer rustig door de landerijen ten noorden van Hoogeveen gelopen.

Over de Secteweg liepen we, het dorp Stuifzand werd gepasseerd, een tijdje ging het in de richting van Siberië en daarna volgde Zwartschaap. Prachtige namen van gehuchten en boederijengroepen, die de fantasie uitdagen hoe het hier vroeger is geweest. Nu in het voorjaar is alles groen en schijnt de zon overvloedig. Hoe het hier in de herfst en de winter is wil ik niet weten.

Meivakantie

Heel Nederland lijkt na Bevrijdingsdag uit te rusten in afgeschermde tuinen of zit elders op een camping bij te komen. Niemand komen we tegen. Heerlijk, die rust. We banjeren op ons gemak afwisselend over bospaden en landbouwweggetjes. De meeste verhard, maar regelmatig ook over zandpaden. De ene kilometer kijken we naar kleine vennen in het bos en de volgende kilometer turen we over enorme akkers. Op die akkers is overal beweging en bedrijvigheid. Daar is geen vakantie. Het blijft een paar dagen droog en zonnig, dus nu moet er van alles in deze paar dagen gebeuren.

Grote tractoren ploegen de grond. Driewielige rode strontmonsters lossen hun last en eggen het direct achter zich onder de oppervlakte. Mesttankwagens ter grootte van tankwagens, die je normaal bij benzinestations ziet, rijden af en aan om de driewielige monsters aan het werk te houden.
Even verder worden weilanden in sneltreinvaart gemaaid. Nog sneller wordt het gras geschud en gekeerd met roterende vorken, die gemakkelijk een baan van tien meter breed bestrijken. Toch heeft deze bedrijvigheid niet de hectiek van stadsverkeer. Het is geïsoleerde haast, eilanden van dynamiek, letterlijk van veraf te overzien.

Oude Diep met nieuwe natuurlijke oevers

Oude Diep en VAM-berg
Wat deze streek verbindt is het stroompje het Oude Diep. Al direct na het verlaten van Hoogeveen passeerden we het voor de eerste keer. De tweede keer, bij de Secteweg, vlak voor Zwartschaap, kon Jack er zijn dorst lessen. De derde keer, na vijftien kilometer, hebben we er bij de brug in de Diepweg gerust. Een vredig stroompje van een paar meter breed, dat door natuurbeheerders weer natuurlijke oevers heeft gekregen. Op weg naar de dominante afvalberg van de VAM lopen we er nog kilometers parallel aan.

Over brede velden vol bloeiende paardenbloemen en madelieven naderen we de VAM-berg. De berg van de Vuil Afvoer Maatschappij is niet een eenvoudig bergje maar een compleet bergplateau van minstens een vierkante kilometer groot. Omgeven door een breed natuurgebied doemt hij van veraf op en je krijgt het gevoel of je even in Zuid-Limburg loopt. Zeker als je even later de helling neemt naar negenenveertig meter hoogte. Want wij moesten natuurlijk wel weten hoe het uitzicht is. Schitterend als je boven bij het informatiecentrum naar het zuiden en het westen kijkt. Prachtig die groene hellingen met de kuddes schapen.

Als je naar het oosten kijkt wordt je er wreed aan herinnerd dat je op een vuilnisberg loopt. Sinds 1929 wordt hier afval gestort. In het informatiecentrum wordt dat keurig uitgelegd. Gas wint de VAM er tegenwoordig uit.

dit is de opbouw van de berg; afval afgedekt met een weinig doorlatende dikke laag aarde

Nu de nieuwsgierigheid is weggeëbd dalen we weer af naar de werkelijk bodem van Drenthe en verlaten het VAM-gebied met het passeren van Jack's vervloekte stapstenen en pauzeren bij de kleine horeca De Blinkerd. Recuperatie voor de laatste twee kilometer naar de geplande bushalte, de bushalte van Wijster, die aan de Kampsweg staat en daarom halte Meester Haddersstraat heet.

Wijster by daylight
Beeld heb ik er wel bij. Je bent buschauffeur op zo'n kleine bus en rijdt voor de duizendste keer je ritje naar station Hoogeveen. Van ver af zie je het al; zoals gebruikelijk staat er weer geen mens bij de halte. Gas blijven houden en de hoek om. Geen notie van die wandelaar, die met nog twintig meter te gaan in een vlaag van helderheid beseft dat dit zijn busje wel eens zou kunnen zijn. Een slappe zwaai is al wat hij zo snel weet te verzinnen. De chauffeur houdt zijn blik keurig op de verkeerloze weg. Zijn dode hoek is al voorbij de wandelaar. Kansloos. De volgende komt over een uur.

De halte aan de overkant van de weg dan maar bestuderen. Misschien gaat die naar Beilen? Dat ligt hier maar zes kilometer vandaan. Er komen veel namen voor op het traject, maar Beilen niet. Eerst maar eens van de dorst een deugd maken en mijn geluk proberen aan de overkant bij Café Pot. Er zitten al twee mannen op het terras, dat geeft hoop. Als ik naar binnen ga, blijkt vijftig procent van het terrasvolk tot de bediening te horen. Het maakt niet uit, het bier is koel en nu zit er al een menigte van drie onder de grote parasol. Dat trekt aan en binnen no time komen er twee lokale hangmannen bij. Dat wordt teveel en ik besluit het dorp te verkennen.

Meester Hadders:
uit Historie Beilen

Dat gaat sneller dan gedacht. Ondanks mijn studie van de ontstaansgeschiedenis van de lokale raiffeisenbank, waarbij hoofd van de school meester Hadders rond 1906 een belangrijke rol speelde, sta ik tien minuten later aan de andere oordrand. Hier hebben de vakantievierende acht hangjongeren zich verzameld bij het jeugdhonk. Ongehinderd bereiken we het einde van de Meester Haddersstraat. Kwart voor vijf, nog een half uur te overbruggen. We kunnen ook gewoon doorlopen.

Kransen
Jack is niet echt enthousiast meer, maar sputtert niet tegen. Even later lopen we langs de kaarsrechte spoorlijn richting Beilen. Spoorlijn, we zijn hem vandaag al twee keer eerder overgestoken. Voor initiatiefnemer van dit pad Jan Dokter was dit de leidslijn van zijn herinneringstocht naar voormalig Kamp Westerbork. Bij de uitwerking van het pad zijn geschiedkundige locaties toegevoegd. Vanochtend stond ik stil bij een beeldengroep in het Spaarbankbos waar de Duitsers vijf Hoogeveeners doodschoten. De achtergebleven krans verlengde de dodenherdenking van twee dagen geleden.

Niet veel verder stonden we stil bij een herdenkingsplaquette voor negentien burgers die door een vergeldingsactie van de Duitsers in april 1945, vlak voor het einde van de oorlog werden omgebracht voor hun hulp aan Franse parachutisten.

Aan de weg Kremboong een gedenksteen ter nagedachtenis aan Joodse dwangarbeiders uit het werkkamp Kremboong. Na beëindiging van het kamp werden ze in 1942 alsnog via Westerbork naar Auschwitz afgevoerd.

Jack en ik gaan door richting Beilen. De vaart is er bij Jack een beetje uit. Regelmatig even kijken of hij nog volgt. Het maakt niet zoveel uit. In Beilen is er een treinstation en daarmee is een terugtocht naar het midden van het land verzekerd. Gelukkig geen eenrichtingsverkeer naar Westerbork.